De afgelopen dagen stapelen de signalen zich op dat de wereldorde zoals Europa die kende – met een voorspelbare VS, een ingekapseld Rusland en een half-economisch, half-politiek China – definitief voorbij is.

In Moskou, Beijing, New Delhi, Caracas, Dublin en Brussel worden de contouren zichtbaar van een nieuwe, veel hardere geopolitieke realiteit.

En juist in dat krachtenveld oogt Europa het minst voorbereid.

Oekraïne als breekpunt: vrede zonder vrede

In Oekraïne is de oorlog militair vastgelopen, maar diplomatiek volop in beweging – op een manier die voor Europa steeds ongemakkelijker wordt.

In Moskou sprak Vladimir Poetin urenlang met de Amerikaanse gezanten Steve Witkoff en Jared Kushner over een door Washington gesteund vredesplan. De kern: een pakket dat in eerdere versies voorzag in forse territoriale concessies van Oekraïne aan Rusland, inclusief volledige erkenning van de Russische controle over Donbas en de Krim. 

Na vijf uur overleg meldde het Kremlin dat er “geen compromis” was bereikt over het grondgebied – territorium blijft voor Moskou ononderhandelbaar. 

Poetin herhaalde publiekelijk dat Rusland “alle” Donbas in handen wil krijgen, desnoods met militair geweld. 

Intussen bereiden de Amerikanen gesprekken voor met de Oekraïense veiligheidschef Rustem Umerov in Miami – niet als volwaardige onderhandeling, maar als debriefing: Kyiv mag aanhoren wat Washington in Moskou heeft besproken. 

De boodschap is duidelijk:

de kernbeslissingen over de toekomst van Oekraïne worden steeds vaker in een driehoek Washington–Moskou–Kyiv besproken, met Europa aan de zijlijn.

Macron slaat alarm: angst voor Amerikaanse “verraad”

Uit een gelekte call tussen Europese leiders en president Zelensky komt een ongekend signaal van wantrouwen naar voren. Volgens Der Spiegel waarschuwde Emmanuel Macron zijn collega’s dat er “een kans is dat de VS Oekraïne zullen verraden op territorium, zonder duidelijkheid over veiligheids­garanties”. 

De Franse president is niet alleen. De Duitse bondskanselier Friedrich Merz waarschuwde Zelensky volgens dezelfde notitie dat Washington “spelletjes speelt met zowel jullie als ons” en dat Kyiv “uiterst voorzichtig” moet zijn. 

Tegelijkertijd groeit de Europese afhankelijkheid van precies diezelfde VS in zowel militaire steun als diplomatieke richting voor een mogelijk akkoord. In Newsweeks liveblog over de oorlog wordt dat spanningsveld pijnlijk zichtbaar: terwijl Trump zich publiekelijk optimistisch toont dat Poetin “de oorlog wil beëindigen”, houdt Poetin in de praktijk vast aan maximale territoriale eisen. 

De kernvraag voor Europa is daarmee existentiëler dan alleen “hoe steunen we Oekraïne?”

Het gaat erom of Europa nog een zelfstandige stem heeft in beslissingen over oorlog en vrede op het eigen continent.

Hybride oorlog boven Dublin

Alsof de klassieke frontlinies nog niet ingewikkeld genoeg zijn, kwam er deze week een tastbaar signaal dat de oorlog allang de Oekraïense grenzen is overstoken.

Tijdens het staatsbezoek van president Zelensky aan Ierland werden vier tot vijf militaire drones gesignaleerd in het luchtruim rond zijn toestel. Ze vlogen exact in de baan en timing van de verwachte aanvliegroute naar Dublin, binnen een no-flyzone die speciaal voor het bezoek was ingesteld. 

Volgens Ierse media en Europese functionarissen wordt het incident onderzocht als mogelijke hybride aanval: een test van kwetsbaarheid, een politiek signaal, of erger. 

De boodschap is opnieuw:

– de oorlog is niet alleen artillerie in Donbas,

– maar ook drones boven EU-hoofdsteden, cyberaanvallen, sabotage en desinformatie.

Europa staat in de praktijk al midden in een conflictzone – maar gedraagt zich in het publieke debat vaak nog alsof het toeschouwer is.

Rusland en Europa/NAVO: dreiging in de overtreffende trap

Tegelijkertijd verscherpt Poetin zijn retoriek richting Europa. In recente uitspraken benadrukte hij dat Rusland “niet van plan is oorlog te voeren met Europa”, om daar direct aan toe te voegen: “Maar als Europa een oorlog wil, dan zijn wij nu klaar om te vechten.” 

Voor NAVO-landen is dit geen lege dreiging. Europese en NAVO-functionarissen waarschuwen dat Rusland niet alleen een conventionele dreiging vormt aan de oostflank, maar steeds actiever hybride instrumenten inzet:

• drones,
• sabotage,
• intimidatie van kritieke infrastructuur,
• en openlijke nucleaire hints.  

NAVO reageert door haar aanwezigheid en oefeningen in Oost-Europa op te schalen, terwijl individuele lidstaten versneld investeren in lucht- en raketverdediging. Maar veel legers zijn jarenlang wegbezuinigd; Europese defensie is in een haastige inhaalrace terechtgekomen. 

Poetin in New Delhi: India kiest voor ‘strategische autonomie’

Terwijl Europa worstelt met zijn eigen veiligheid, laat India zien hoe een grote middenmacht haar eigen pad kiest.

Premier Narendra Modi rolt in New Delhi de rode loper uit voor Poetin tijdens de 23e jaarlijkse India–Rusland-top inclusief persoonlijke ontvangst op het vliegveld en een uitgebreid ceremonieel welkom. 

Ondanks westerse druk blijft India vasthouden aan de “bijzonder bevoorrechte strategische partnerschap” met Moskou:

• een derde van India’s olie-importen komt inmiddels uit Rusland, tegen gereduceerde prijzen;
• defensie-samenwerking blijft een pijler van de relatie;
• New Delhi weigert Rusland formeel te veroordelen voor de invasie van Oekraïne.  

India’s boodschap aan het Westen is helder:

wij bepalen onze eigen koers, onze eigen belangen, en we laten ons niet dwingen te kiezen tussen Rusland en jullie.

Dat is multipolaire geopolitiek in praktijk precies de wereld waarin Europa nu moet leren opereren.

Macron in Beijing: multipolair taalgebruik, Europese zorgen

In Beijing spreekt Macron onder vier ogen met Xi Jinping. Hij vraagt China om druk uit te oefenen op Rusland en waarschuwt tegelijk voor “onhoudbare” handelsonevenwichten tussen Europa en China. 

Xi presenteert China en Frankrijk als “grote onafhankelijke machten” die samen moeten bijdragen aan een “gelijke en ordelijke multipolaire wereld” – waarbij impliciet wordt verwezen naar een wereld die niet meer door 1 supermacht (lees: de VS) wordt gedomineerd. 

Macron probeert daar een Europese draai aan te geven:

• minder afhankelijkheid van Chinese importen,
• meer toegang voor Europese bedrijven,
• en een grotere rol voor China in het afdwingen van een wapenstilstand in Oekraïne.

Maar veel EU-landen vrezen dat een Frans–Chinees rapprochement vooral Parijs versterkt, niet per se Europa als geheel en dat de EU intern verdeeld raakt over hoe hard China moeten worden aangepakt.

Venezuela en de VS: een zijfront met grote symboliek

Aan de andere kant van de Atlantische Oceaan speelt zich een ander drama af dat dezelfde onderstroom laat zien: de erosie van Amerikaanse voorspelbaarheid.

De Venezolaanse president Nicolás Maduro bevestigde deze week dat hij een “respectvol en hartelijk” telefoongesprek had met Donald Trump. 

Volgens bronnen bood Maduro tijdens dat gesprek zelfs aan het land te verlaten, in ruil voor amnestie, opheffing van sancties en het sluiten van de zaak tegen hem bij het Internationaal Strafhof. Trump wees die eisen grotendeels af. 

Wat dit laat zien, is dat Washington onder Trump steeds meer ad hoc handelt:

• harde druk,
• plotselinge openingslijnen,
• deals die primair door Amerikaanse binnenlandse politieke logica worden gedreven.

Voor Europa is dat geen randverhaal. Het illustreert hoe de VS hun rol als “voorspelbare hoeder van de internationale orde” loslaten precies op het moment dat Europa die stabiliteit het hardst nodig heeft.

Slotanalyse: Europa’s echte zwakte is geen gebrek aan tanks, maar aan erkenning

Gezien al deze ontwikkelingen: de moeizame vredesbesprekingen rond Oekraïne, de dreiging richting Europa, de drones boven Dublin, de rode loper in New Delhi, de multipolaire taal in Beijing en de transactie-politiek richting Venezuela dringt zich één conclusie op:

De wereldorde die Europa decennialang als vanzelfsprekend beschouwde, bestaat niet meer.

Wat is er precies veranderd?

1. De VS zijn geen automatische veiligheidsgarant meer voor Europa.
   Onder Trump wordt veiligheid verhandeld, niet gegarandeerd. De bereidheid om Oekraïne te “ruilen” voor een snelle deal waar Macron nu publiekelijk voor waarschuwt onderstreept dat.
2. Rusland is geen in te dammen ‘randdreiging’ meer, maar een revisionaire macht die openlijk stelt bereid te zijn te vechten met Europa, vastklampt aan veroverd territorium en diplomatie inzet om de EU te marginaliseren.  
3. China en India profileren zich als autonome machtsblokken, die op eigen voorwaarden zaken doen met Moskou en Europa – niet als bondgenoten, maar als spelers in een multipolair spel.  
4. Hybride oorlogsvoering maakt Europa direct slagveld, zonder dat er formeel oorlog is verklaard: drones, cyber, infrastructuur, politieke beïnvloeding.  

Europa’s kernprobleem: gebrek aan erkenning en realiteitszin

De echte kwetsbaarheid van Europa ligt daardoor niet alleen in tekortschietende legers of te lage defensiebudgetten.

Die zijn ernstig, maar symptoom van iets diepers:

• Het ontbreken van een collectief besef dat de oude wereld weg is.
• De weigering om te erkennen dat de VS onder Trump andere belangen heeft dan Europa.
• De illusie dat diplomatie vanzelfsprekend in ons voordeel uitpakt, zelfs als wij niet aan het hoofd van de tafel zitten.

Zolang deze mentale omslag niet plaatsvindt, blijven Europese reacties fragmentarisch:

een beetje meer munitie hier, wat sancties daar, losse diplomatieke missies richting Beijing of Delhi – maar geen doorwrochte strategie voor een multipolaire wereld waarin Europa zelf een machtsblok móét zijn om überhaupt mee te tellen.

Wat zou erkenning betekenen?

• Dat Europa ophoudt te denken in termen van “terug naar normaal” en begint te plannen voor een permanent instabiele veiligheidsomgeving.
• Dat Europese landen beseffen dat zij hun eigen militaire, economische en diplomatieke slagkracht moeten opbouwen – naast, niet in plaats van, de NAVO.
• Dat Europese leiders accepteren dat vrede met Rusland ooit noodzakelijk zal zijn, maar alleen vanuit een positie van kracht en eigen regie, niet als bijwagen van Washington of speelbal van Moskou.

Zonder die erkenning blijft Europa geopolitiek spreken met de taal van gisteren, in een wereld die al lang is doorgeschakeld naar morgen.

Bronnen (selectie)

• Newsweek, liveblogs en analyses over Oekraïne-oorlog en Trump’s vredesplan.  
• Reuters: Kremlin over uitblijven compromis over Oekraïens grondgebied; Poetin over Donbas; Poetin’s uitspraak dat Rusland “ready now” is als Europa oorlog wil.  
• The Guardian, Independent, Der Spiegel-samenvattingen over de gelekte call waarin Macron waarschuwt voor mogelijk Amerikaans “verraad” aan Oekraïne.  
• Al Jazeera, NDTV, RNZ over de mislukte territorium-deal in de gesprekken tussen Poetin en de Amerikaanse gezanten.  
• Irish media (The Journal, RTE, internationale reprises) over de drones die het vluchtpad van Zelensky’s toestel bij Dublin benaderden.  
• Officiële Indiase en internationale berichtgeving over Poetin’s staatsbezoek aan India en de India–Rusland-top.  
• Reuters, El País, Al Jazeera over het telefoongesprek tussen Trump en Maduro en de Amerikaanse druk op Venezuela.  
• Reuters, Financial Times, Stratfor, Al Jazeera over Macron’s bezoek aan China, multipolaire retoriek en handelsonevenwicht.