De diplomatieke spanning bereikt een nieuw hoogtepunt nu president Donald Trump op 15 augustus in Alaska de Russische president Vladimir Poetin ontmoet. De ontmoeting, de eerste officiële VS–Rusland-top sinds 2021, moet uitmonden in een doorbraak over Oekraïne — maar de contouren van het vredesvoorstel roepen felle controverse op.

Omstreden vredesformule: landruil voor wapenstilstand

Volgens Amerikaanse en Europese bronnen heeft Poetin via Trump’s speciale gezant Steve Witkoff aangeboden de oorlog te beëindigen in ruil voor erkenning van de Russische controle over Donetsk, Loehansk en de Krim. Trump bevestigde publiek dat de gesprekken “enige uitwisseling van territoria” zullen omvatten.

Oekraïens president Volodymyr Zelensky verwerpt elke vorm van territoriale concessie en noemt besluiten zonder Oekraïense instemming “doodgeboren”. Europese leiders vrezen dat zo’n overeenkomst de agressie van Moskou legitimeert en de internationale rechtsorde ondermijnt.

Van sanctiedruk naar topoverleg

Opvallend is dat Trump, ondanks het verstrijken van zijn eigen deadline voor een staakt-het-vuren, geen nieuwe sancties tegen Rusland heeft aangekondigd. Critici, waaronder Democratische senatoren, beschuldigen hem ervan druk uit handen te geven.

Het Witte Huis spreekt van “strategisch geduld” en stelt dat het momentum nu bij de diplomatieke route ligt. Voorafgaand aan de top vindt in het VK overleg plaats tussen de VS, Oekraïne en Europese bondgenoten om een gezamenlijke onderhandelingspositie te formuleren.

Poetin zoekt rugdekking bij bondgenoten

In de aanloop naar Alaska belde Poetin met Xi Jinping, Narendra Modi en leiders van Belarus, Kazachstan, Oezbekistan en Zuid-Afrika. China verwelkomde de hernieuwde VS–Rusland-dialoog en herhaalde zijn rol als pleitbezorger voor “vrede en dialoog”. De gesprekken gingen ook over bilaterale handel en economische samenwerking, wat de strategische diepte van deze contacten onderstreept.

Historische Kaukasus-deal en Nobelprijsdroom

De top in Alaska wordt voorafgegaan door een opvallend succes: op het Witte Huis tekenden Armenië en Azerbeidzjan een vredesakkoord, bemiddeld door Trump. Centraal onderdeel is de “Trump Route for International Peace and Prosperity” — een 43 kilometer lange corridor die Azerbeidzjan verbindt met zijn exclave Nakhchivan. Beide landen willen Trump gezamenlijk nomineren voor de Nobelprijs voor de Vrede.

Symboliek en psychologische zetten

Tijdens zijn bezoek aan Moskou overhandigde Poetin aan Witkoff de Orde van Lenin, bestemd voor CIA-topfunctionaris Juliane Gallina ter nagedachtenis aan haar zoon, die voor Rusland sneuvelde. Analisten zien dit als een zorgvuldig gekozen symbolische zet om de emotionele en politieke dimensies van de onderhandelingen te beïnvloeden.

Kans op doorbraak?

• Diplomatiek schaakspel: Trump balanceert tussen druk via sancties en het creëren van een ‘historische deal’.
• Risico’s voor Oekraïne: Landruil kan de soevereiniteit blijvend aantasten en een precedent scheppen dat militair veroverd gebied diplomatiek te verzilveren is.
• Machtsblokken in beweging: Poetin zoekt steun buiten het Westen via BRICS-contacten; Trump positioneert zich als de centrale makelaar in meerdere wereldconflicten.
• Politieke inzet: Succes in Alaska kan Trumps imago als vredesstichter cementeren; mislukking kan zijn diplomatieke geloofwaardigheid ernstig ondermijnen.

Bronnen (selectie):

Kyiv Independent, Reuters, AP News, The Guardian, Washington Post, Politico, CBS News, NBC News, El País, Anadolu Agency, Al Arabiya English, Al Mayadeen, UN OHCHR, Xinhua, Press Information Bureau India, Ministeries van Buitenlandse Zaken Armenië & Azerbeidzjan.