Terwijl de oorlog in Oekraïne voortduurt, militariseert Europa in rap tempo. Maar achter de miljarden aan defensie-uitgaven schuilt een strategische leegte. De VS verschuiven hun aandacht naar China, Rusland speelt een spel van uitputting, en Europa dreigt vast te lopen in een oorlog die het niet zelf kan oplossen – en waarvan het niet weet wat het einddoel is.

Een oorlog zonder strategie

Sinds de Russische invasie van Oekraïne in 2022 is de Europese veiligheidslogica radicaal veranderd. Regeringen in Berlijn, Den Haag en Brussel kondigden historische verhogingen van de defensiebudgetten aan. De NAVO-top in Den Haag (juni 2025) bevestigde het nieuwe richtpercentage: 5% van het BBP moet structureel naar defensie. Ter vergelijking: in 2021 lag dat nog rond de 1,3%.

Maar meer geld betekent niet automatisch meer veiligheid. Integendeel: hoe meer Europa investeert in zware wapens zonder visie, hoe groter het risico op escalatie, verspilling én strategische afhankelijkheid. Want veel van dat geld stroomt niet naar Europese bedrijven, maar naar Amerikaanse wapenreuzen als Lockheed Martin, Raytheon en General Dynamics.

De VS verschuiven – Europa blijft achter

Achter de schermen speelt een grotere geopolitieke herschikking. De Verenigde Staten zijn hun aandacht aan het verleggen naar China, hun echte systemische rivaal. De oorlog in Oekraïne is vanuit Washingtons perspectief een regionaal conflict, geen existentiële strijd. De economische, technologische en militaire concurrentie met China vereist volledige Amerikaanse focus.

Donald Trump – inmiddels opnieuw presidentskandidaat – heeft dit expliciet gemaakt: Europese landen moeten “hun eigen oorlog betalen.” De 5%-eis voor NAVO-uitgaven is daarbij niet alleen een geopolitiek signaal, maar ook een economisch manoeuvre om de Amerikaanse defensie-industrie te stimuleren met Europees belastinggeld.

Intussen worden in de VS strategische voorbereidingen getroffen op mogelijke conflicten rond Taiwan, de Zuid-Chinese Zee en kritieke technologieën. Oekraïne? Dat moet Europa oplossen.

De Russische aanpak: minder geld, meer output

Tegenover het op geld gebaseerde Europese model staat een Russische oorlogslogica die meer gericht is op uitputting, schaal en efficiëntie. Rusland besteedt veel minder aan defensie in absolute termen, maar produceert meer tanks, drones, munitie en luchtafweersystemen.

Het Kremlin gokt op tijd en uithoudingsvermogen, niet op snelle overwinningen. Het doel is niet de bezetting van Europa, zoals sommige Europese leiders suggereren, maar het vastzetten van Oekraïne in een langdurige, kostbare oorlog — een die Europa geleidelijk zal moeten overnemen van de Amerikanen.

Ondanks sancties blijven onderdelen en technologie via tussenlanden binnenkomen. De Russische defensie-industrie is gecentraliseerd, onder staatscontrole, en vrijwel onbeperkt in productiecapaciteit. Dat stelt Poetin in staat om de oorlog te rekken, en tegelijkertijd Europa te overbelasten.

Europa bewapent zich – maar zonder richting

De Europese reactie is vooral militair. Van diplomatie is vrijwel geen sprake meer. Politieke leiders – van Mark Rutte tot Ursula von der Leyen – spreken over “oorlogsproductie”, “vijanden van de vrijheid” en het “opofferen van alles voor Oekraïne”.

Het probleem? Er is geen gedefinieerd einddoel.

Wil Europa Oekraïne volledig laten winnen? Wat betekent dat dan? De Krim terug? Donbas heroverd? Of is het echte doel het verzwakken van Rusland?

Zonder duidelijke strategie blijft Europa steken in reactieve militarisering, zonder diplomatiek plan. De prijs daarvoor is hoog: economisch, politiek én maatschappelijk.

De ontbrekende schakel: hybride strategie

Wat ontbreekt is een gebalanceerde, moderne strategie. In plaats van zich blind te staren op tanks, straaljagers en artillerie, zou Europa moeten investeren in:

1. Hybride defensiecapaciteit

• Opschaling van droneproductie, AI-gestuurde detectiesystemen, en elektronische oorlogsvoering.
• Investeren in cyberverdediging, kritieke digitale infrastructuur, en satellietcapaciteit.
• Heropbouw van een Europese defensie-industrie die zelfstandig kan opereren, los van Amerika.

2. Strategische diplomatie

• Hernieuwde inzet op diplomatieke kanalen, inclusief backchannels met Rusland.
• Een Europees vredesinitiatief voor Oekraïne gebaseerd op een bevriezing van het conflict, veiligheidsgaranties, en wederzijdse terughoudendheid.
• Stoppen met retoriek die elke onderhandeling moreel diskwalificeert.

3. Trans-Atlantische herpositionering

• Accepteren dat de VS zich zullen richten op China.
• Europa moet eigen verantwoordelijkheid nemen in zijn buurtregio, inclusief Oost-Europa, de Zwarte Zee en de Kaukasus.
• Niet langer klant zijn van het Amerikaanse militair-industrieel complex, maar partner met eigen belangen en productiecapaciteit.

Een Europese toekomst: militair én diplomatiek

Europa kan en moet de balans hervinden. Verdediging is essentieel – maar alleen als het gepaard gaat met diplomatie, strategisch inzicht en onafhankelijkheid. Zonder dat, dreigt Europa speelbal te worden van de belangen van Washington én Moskou.

De vraag is niet óf Europa moet investeren in defensie. De vraag is waarin, waarom en voor wie.

Europa moet een eigen koers durven kiezen – en dat begint met een strategie die verder kijkt dan de volgende wapenlevering.