Den Haag, juni 2025

De NAVO-top in Den Haag heeft zich ontpopt tot een diplomatiek schouwspel van ongekende proporties. Wat begon als een reguliere veiligheidsbijeenkomst groeide uit tot een strategisch keerpunt in de trans-Atlantische defensiearchitectuur, met hoofdrollen voor Donald Trump, Mark Rutte en Volodymyr Zelensky. Achter de glimlachen, persmomenten en “daddy”-grapjes ging een geopolitieke verschuiving schuil — met grote gevolgen voor de wereldorde.

5% voor Defensie: Van Ambitie naar Breekpunt

Het meest concrete resultaat van de top: alle 32 NAVO-lidstaten stemden in met een historische verhoging van hun defensie-uitgaven naar 5% van het bruto binnenlands product (BBP) tegen 2035. Deze 5% bestaat uit 3,5% ‘core defence’ (troepen, wapensystemen) en 1,5% ‘related security’ (cyber, infrastructuur, civiele bescherming).

Hoewel het plan als unaniem werd gepresenteerd, ging er een felle onderhandeling aan vooraf. Spanje, België en enkele zuidelijke EU-lidstaten toonden zich bezorgd over de budgettaire impact. Maar onder druk van Trump – die expliciet sancties dreigde – en met diplomatieke finesse van NAVO-secretaris-generaal Mark Rutte, werd toch een akkoord bereikt. Voor landen met economische druk is enige beleidsruimte voorzien, met een evaluatiemoment in 2029.

“Het is een gigantische stap,” aldus Rutte. “We kunnen het ons niet veroorloven achterover te leunen in een wereld die niet veiliger wordt.”

Trump: Koning van de Summit

Donald Trump stal de show. Niet alleen inhoudelijk, maar ook qua uitstraling. Hij kreeg een koninklijke ontvangst, inclusief verblijf in paleis Huis ten Bosch. De sfeer was opvallend vriendelijk – zeker vergeleken met de gespannen NAVO-toppen van zijn eerste termijn. Deze keer werd hij door Rutte openlijk geprezen en zelfs gekscherend “daddy” genoemd, naar aanleiding van zijn ongefilterde uitspraken over Iran en Israël: “They’ve been at it so long, they don’t know what the fuck they’re doing anymore.”

Voor Trump was de 5%-deal een persoonlijk succes. Hij presenteerde het als bewijs dat “Europe finally pays its fair share,” en profileerde zichzelf als architect van de hernieuwde NAVO. Zijn gretigheid om zowel Israël te steunen als Iran te bombarderen – en tegelijk te praten met beide – illustreert zijn politieke paradox: hard in actie, soepel in retoriek.

Zelensky: Meer dan bijzitter

De Oekraïense president Volodymyr Zelensky had een veel intensievere agenda dan vooraf werd verwacht. Hij sprak uitgebreid met Trump (50 minuten), ontmoette Rutte, en bepleitte hardnekkig meer steun voor luchtverdediging. De gesprekken leidden tot een toezegging: Patriot-systemen komen “as soon as possible”, al blijft onduidelijk hoeveel en wanneer.

Zelensky's aanwezigheid was symbolisch én strategisch. De NAVO wil duidelijk maken dat Oekraïne geen bijzaak is, zelfs niet nu de focus tijdelijk verschuift naar het Midden-Oosten.

“We spreken niet alleen over wapens,” zei Zelenskyy na afloop, “maar over vrede, wederopbouw en het recht om te blijven bestaan.”

De schaduw van Iran en Israël

Parallel aan de NAVO-top woedde een andere crisis: de kortstondige maar hevige oorlog tussen Iran en Israël. Nadat Israël in juni werd aangevallen met drones en raketten, escaleerde de situatie razendsnel. De Verenigde Staten voerden vervolgens luchtaanvallen uit op Iraanse nucleaire installaties (Fordow, Natanz, Isfahan) tijdens Operatie Midnight Hammer. Trump claimde dat deze sites “obliterated” waren.

Israël steunt die lezing publiekelijk, maar onafhankelijke inlichtingendiensten stellen dat de schade beperkt is tot “enkele maanden vertraging” van Iran’s nucleaire capaciteit. De IAEA is intussen buitenspel gezet: Iran heeft alle inspecties opgeschort. De werkelijke impact blijft dus gissen.

Ondanks zijn oorlogstaal waarschuwde Trump dat het conflict “kan hervatten, op een dag”. Tegelijk kondigde hij aan dat de VS volgende week diplomatiek overleg met Iran zal voeren. Deze combinatie van agressie en onderhandeling is kenmerkend voor zijn stijl.

Een Top van Tactiek en Taal

De Den Haag-top werd geroemd om zijn concrete resultaten, maar ook om het spektakel. Van Rutte’s “daddy”-opmerking tot Trumps koninklijke logies: het toneelstuk was goed geregisseerd. Toch bleven belangrijke thema’s onderbelicht: de interne spanningen over NAVO-uitbreiding, het strategische lange-termijnplan richting Rusland en China, en de afbouw van Europese afhankelijkheid van Amerikaanse defensietechnologie.

De consensus was sterk, maar niet blind. Europese diplomaten noemden de top “geslaagd, maar precair.” Onder het oppervlak van eenheid borrelt een vraag die niet werd uitgesproken, maar wel gevoeld: wat als de koers van Trump verandert?

Slot: Herbevestiging en Herpositionering

De NAVO-top 2025 markeert een nieuw tijdperk. Met hogere defensie-uitgaven, hernieuwde Artikel 5-loyaliteit en expliciete steun aan Oekraïne lijkt de alliantie haar rol te herpakken in een onzekere wereld.

Maar in een tijd van verwoeste nucleaire sites, uitgestelde inspecties, onvoorspelbare leiders en politieke vermoeidheid is niets duurzaam. Alleen tact, timing en trans-Atlantische wederkerigheid houden dit kaartenhuis recht.