Tijdens een diplomatieke blitzreis door het Midden-Oosten heeft voormalig president Donald Trump in een reeks spectaculaire stappen opnieuw zijn stempel gedrukt op de geopolitieke machtsverhoudingen in de regio. In slechts vier dagen tijd ondertekende hij historische defensie- en economische akkoorden, hernieuwde banden met omstreden leiders, en keerde zich af van lang gevestigde diplomatieke conventies – alles tegen de achtergrond van toenemende spanningen met Iran en een veranderende houding ten opzichte van Syrië.

De Grootste Wapendeal Ooit en een Digitale Toekomst

In Riyad werd de toon direct gezet. De Verenigde Staten en Saoedi-Arabië ondertekenden een ongekende wapenovereenkomst ter waarde van $142 miljard, inclusief THAAD-raketsystemen, F-15-upgrades en drones. Tegelijkertijd kondigden Amerikaanse techreuzen als Nvidia, Amazon, AMD en Supermicro investeringen aan van in totaal $600 miljard, bedoeld voor AI-ontwikkeling, infrastructuur en cloudtechnologie in zowel Saoedi-Arabië als de VS.

President Trump prees de deals als “de motor van de Amerikaanse wedergeboorte”, terwijl kroonprins Mohammed bin Salman sprak van een “nieuw strategisch tijdperk” tussen Washington en Riyad.

Het Syrische Dossier: Van Paria naar Partner

Misschien wel de meest opvallende zet was de opheffing van alle Amerikaanse sancties tegen Syrië, een beslissing die met open armen werd ontvangen door zowel de Golfstaten als de nieuwe Syrische interim-president Ahmed al-Sharaa – voormalig jihadistisch commandant van Hayat Tahrir al-Sham. Al-Sharaa wordt nu omarmd als hervormer, die inzet op stabiliteit en economische wederopbouw.

In Antalya komt deze week een trilaterale top bijeen tussen de VS, Syrië en Turkije om de technische uitvoering van de sanctieopheffing te coördineren. Syrië’s minister van Financiën riep buitenlandse investeerders al op om te participeren in de wederopbouw van het land. Internationale reacties blijven echter verdeeld; Israël is verontrust, mensenrechtenorganisaties zijn waakzaam.

Qatar’s ‘Gouden Jet’ en een Boeing-megadeal

In Doha volgde nog een klapper: Qatar tekende een recorddeal van $200 miljard voor 160 nieuwe Boeing-toestellen, waarmee het luchtvaartbedrijf na een moeilijke periode een broodnodige boost krijgt. Opmerkelijk was de symbolische gift van een luxe Boeing 747-8 aan Trump, met vergulde muren en negen badkamers. Hoewel bedoeld als tijdelijke presidentiële jet, leidde het gebaar tot juridische en ethische kritiek in de VS.

Diplomatie met Iran: Kans of Conflictlijn?

Ondanks het harde sanctiebeleid blijft diplomatie met Iran op tafel. Tijdens een GCC-top verklaarde Trump “vertrouwen te hebben in diplomatie”, mits Iran stopt met het steunen van Hezbollah, Hamas en de Houthi’s. Iran noemde Trumps woorden “pure misleiding” en wees op de destructieve rol van Amerikaanse sancties.

Ondertussen legde het Amerikaanse ministerie van Financiën nieuwe sancties op aan Iraanse oliehandelaren en bedrijven in China die betrokken zijn bij de ontwikkeling van ballistische raketten. De boodschap is duidelijk: economische druk blijft het hoofdwapen, ondanks onderhandelingen.

Hamas en de Amerikaanse Koerswijziging

Een onverwachte wending kwam toen Hamas de vrijlating van de Israëlisch-Amerikaanse gijzelaar Edan Alexander presenteerde als een goodwillgebaar richting Trump. De voormalige president noemde het “een stap in goede trouw”, wat leidde tot spanningen met Israël, dat bezorgd is over Amerikaanse toenadering tot Hamas. Analisten spreken van een mogelijke verschuiving in het traditionele Amerikaanse Midden-Oostenbeleid.

De Nieuwe Machtskaart van het Midden-Oosten

Met nieuwe bondgenootschappen, grootschalige economische deals en een opvallende herpositionering tegenover vroegere vijanden zoals Syrië en Hamas, lijkt Trump de regio te hertekenen. Zijn reis werpt scherpe vragen op over de rol van de VS in het Midden-Oosten: zijn we getuige van pragmatische realpolitik of riskante normvervaging?

Wat vaststaat, is dat de dynamiek onomkeerbaar in beweging is gezet – en de wereld kijkt gespannen toe.