12 mei 2025

Istanboel wordt op 15 mei mogelijk het toneel van een historische ontmoeting. De Oekraïense president Volodymyr Zelensky heeft officieel aangekondigd daar klaar te staan voor directe vredesgesprekken met de Russische president Vladimir Poetin. Maar of die laatste daadwerkelijk komt opdagen, blijft tot op het laatste moment onzeker.

De situatie rondom het Oekraïense conflict bereikt deze week een diplomatiek kantelpunt. Na maanden van hevige gevechten, internationale spanningen en mislukte wapenstilstanden lijkt er nu toch een opening te ontstaan voor directe dialoog. Niet eerder sinds het begin van de grootschalige oorlog in 2022 zijn beide leiders zo dichtbij een persoonlijke ontmoeting gekomen.

Oproep tot wapenstilstand en verdeeldheid onder wereldmachten

De regering in Kyiv, samen met Europese bondgenoten als Duitsland, Frankrijk, het VK en Polen, heeft een onvoorwaardelijke 30-daagse wapenstilstand voorgesteld als basis voor de gesprekken. President Zelensky stelt dat een onmiddellijk en volledig staakt-het-vuren vanaf 12 mei essentieel is om betekenisvolle onderhandelingen te voeren: “Er is geen reden om het doden te verlengen. En ik zal op donderdag in Turkije op Poetin wachten,” aldus Zelensky.

Rusland weigert echter deze voorwaarde. Poetin stelt weliswaar voor om op 15 mei gesprekken te voeren in Istanboel, maar zonder enige voorafgaande voorwaarden. Vanuit het Kremlin wordt gesproken over “onaanvaardbare ultimatums” en “serieuze bedoelingen”, maar verdere details blijven uit. Deze opstelling voedt scepticisme in Kyiv en bij westerse leiders over de oprechtheid van de Russische intenties.

Duits ultimatum en geopolitieke druk

De spanning werd verder opgevoerd toen Duitsland op 12 mei Rusland tot middernacht de tijd gaf om in te stemmen met het wapenstilstandsvoorstel. Zoniet, dan volgen zwaardere sancties. Samen met Europese partners wordt gewerkt aan een gecoördineerde economische reactie, mocht Moskou niet meebewegen.

China heeft zich diplomatiek neutraal opgesteld. In een officiële verklaring zegt Peking “alle inspanningen voor vrede te steunen,” maar het land heeft zich niet expliciet uitgesproken over het 30-dagenvoorstel. Eerder deze maand bezocht president Xi Jinping nog Moskou, waar hij samen met Poetin het strategisch partnerschap tussen China en Rusland benadrukte.

Amerikaanse rol: Trump als verrassende factor

Opmerkelijk is de rol van voormalig Amerikaans president Donald Trump. Hij gaf aan bereid te zijn af te reizen naar Istanboel als hij denkt dat zijn aanwezigheid kan bijdragen aan vrede. “Als het helpt, zal ik er zijn,” zei hij tijdens een reis in het Midden-Oosten. Trump staat lijnrecht tegenover de Europese benadering en pleit voor directe gesprekken zonder voorafgaande wapenstilstand – een standpunt dat Moskou gunstig lijkt te stemmen.

Economische dimensie: Oekraïne en VS versterken samenwerking

Tegelijkertijd bouwen Oekraïne en de Verenigde Staten hun strategische samenwerking uit. Op 12 mei ratificeerde Oekraïne een belangrijke mineralendeal met Washington. Dit opent de deur naar een gezamenlijk investeringsfonds voor wederopbouw, met speciale toegang voor de VS tot Oekraïense grondstoffen zoals lithium en titanium. Deze economische ontwikkeling versterkt de trans-Atlantische as en verhoogt de geopolitieke inzet van het conflict.

Een gespannen aanloop naar 15 mei

De internationale gemeenschap kijkt met ingehouden adem naar de geplande top in Istanboel. De betrokken partijen brengen ieder hun eigen voorwaarden en belangen mee, wat een broos fundament vormt voor diplomatieke vooruitgang. Terwijl Zelensky klaarstaat om Poetin te ontmoeten, is het Kremlin nog stil over diens komst. Intussen gaan de gevechten op het slagveld gewoon door, en blijft het lijden onder de burgerbevolking voortduren.

Conclusie: kans op vrede of diplomatiek toneelstuk?

De ontmoeting in Istanboel zou een belangrijke doorbraak kunnen betekenen. Maar zonder wapenstilstand of duidelijke toezeggingen van Poetin blijft de kans op tastbare vrede klein. Wat rest is hoop – en een hoop diplomatiek theater waarin inzet, belangen en internationale prestige elkaar kruisen.