Door de lens van diplomatie en dreiging ontvouwt zich een nieuw Europees veiligheidslandschap, terwijl de oorlog in Oekraïne zijn vierde jaar ingaat.

Kyiv, mei 2025 

Terwijl Russische troepen nog altijd Oekraïens grondgebied bestoken en het front zich nauwelijks verplaatst, zijn de diplomatieke, militaire en geopolitieke breuklijnen duidelijker dan ooit zichtbaar. De wereld schuift richting een herverdeling van invloed, met Europa in het midden – wankelend tussen Amerikaanse grillen, Franse nucleaire ambities en Chinese assertiviteit.

President Volodymyr Zelenskyy ontvangt deze week in Kyiv een opmerkelijke delegatie: de leiders van Frankrijk, Duitsland, Polen en het Verenigd Koninkrijk – Emmanuel Macron, Friedrich Merz, Donald Tusk en Keir Starmer – arriveren gezamenlijk als “coalition of the willing”. Hun boodschap is helder: steun aan Oekraïne blijft, en druk op Rusland moet worden opgevoerd.

Een oproep tot vrede – maar onder voorwaarden

De bijeenkomst volgt op een dringende oproep van de Amerikaanse president Donald Trump. In een ongewoon directe toespraak riep hij zowel Zelenskyy als Vladimir Poetin op: “Get this stupid war finished.” Trump pleit voor een onmiddellijke, onvoorwaardelijke 30-daagse wapenstilstand, met diplomatie als einddoel. Oekraïne reageert positief, maar het Kremlin wijst het voorstel af zolang het Westen wapens blijft leveren aan Kyiv. Volgens woordvoerder Dmitry Peskov zou een pauze in de strijd Oekraïne slechts ademruimte geven om opnieuw te bewapenen en te trainen.

Iran en Rusland: wapens en wederdiensten

Terwijl in West-Europa diplomatie centraal staat, verdiepen zich elders de militaire banden. Iran bereidt zich voor om lanceerinrichtingen voor zijn Fath-360 korteafstandsraketten naar Rusland te sturen – een nieuwe fase in de samenwerking tussen beide landen. De raketten zijn bedoeld om het Oekraïense front te verzwakken, en hun eenvoudige bediening maakt ze aantrekkelijk voor snelle inzet. De wapenleveringen komen op het moment dat Rusland grote verliezen lijdt aan materieel en mobiliteit.

Poetins parade, Xi’s handdruk

Moskou presenteerde op 9 mei een overwinningsparade als politiek spektakel: militaire eenheden uit China, Noord-Korea en Cuba marcheerden zij aan zij met Russische troepen. President Xi Jinping stond naast Vladimir Poetin op het Rode Plein. Poetin hield zijn toespraak ingetogen – geen directe aanvallen op het Westen, maar wel een duidelijke ideologische lijn: de strijd tegen “modern nazisme”.

Tegelijkertijd maakten westerse leiders een symbolisch tegenbezoek aan Lviv, waar ze spraken over het oprichten van een internationaal tribunaal voor Russische oorlogsmisdaden. De breuk tussen Oost en West is daarmee niet alleen militair, maar ook moreel zichtbaar.

Een nucleaire paraplu voor Polen?

In de schaduw van deze grote gebaren werd in Nancy een historisch verdrag gesloten. Frankrijk en Polen tekenden een defensieovereenkomst die de deur openzet naar Poolse deelname aan de Franse nucleaire paraplu. Hoewel nog geen harde kernwapengarantie is gegeven, markeert het verdrag een strategische verschuiving: een Europa dat zichzelf wil kunnen verdedigen zonder absolute afhankelijkheid van Washington.

De economische frontlinie: VS en China

Parallel aan het Europese toneel zoeken de VS en China naar een wankel evenwicht in Genève. De recente invoering van wederzijdse importtarieven (145% door de VS, 125% door China) heeft de wereldeconomie geschokt. De gesprekken in Zwitserland zijn een eerste poging tot de-escalatie, maar een oplossing is voorlopig niet in zicht.

Een geopolitiek keerpunt

Wat zich in mei 2025 aftekent, is meer dan een conflict over grenzen of raketten. Het is een machtsverschuiving waarbij klassieke allianties onder druk staan, nieuwe verbonden ontstaan en historische symbolen – van de Franse kernmacht tot de Sovjet-overwinning op nazi-Duitsland – opnieuw worden ingezet als geopolitiek gereedschap.

Of de oorlog in Oekraïne in de komende maanden zal eindigen, blijft onzeker. Wat wél zeker is: Europa bevindt zich op een kruispunt van strategie, solidariteit en zelfbehoud. De vraag is niet alleen wie wint, maar wie de lijnen van de toekomst tekent.