KYIV / MOSKOU / WASHINGTON / LONDEN —

In een week vol diplomatieke activiteit, tegenstrijdige signalen en militaire escalatie wordt pijnlijk duidelijk dat de oorlog in Oekraïne niet alleen een strijd op het slagveld is, maar ook een spiegel voor het Westen. Achter de façade van vredesinitiatieven schuilt diepe verdeeldheid, geopolitieke realiteitszin — en toenemende scepsis over de werkelijke kansen op vrede.

Vrede in theorie, escalatie in praktijk

De Verenigde Staten, onder leiding van president Donald Trump, en Europa, aangevoerd door Frankrijk, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk, hebben de afgelopen dagen intensieve pogingen ondernomen om een pad naar vrede te vinden. Maar de kloof tussen woord en daad groeit.

• Europa presenteerde samen met Oekraïne een vredesvoorstel dat robuuste Amerikaanse veiligheidsgaranties omvat, zonder NAVO-lidmaatschap, géén erkenning van de Russische annexatie van de Krim en géén territoriale onderhandelingen zonder volledig staakt-het-vuren. Sancties tegen Rusland blijven van kracht tot aan een duurzame vrede.
• De VS, hoewel officieel nog betrokken, laat via vicepresident J.D. Vance weten dat Oekraïne “de oorlog niet aan het winnen is” en dat een diplomatieke deal noodzakelijk is om een “onvermijdelijke nederlaag” te voorkomen. Trump zelf hint op het beëindigen van onderhandelingen als binnen enkele dagen geen deal wordt bereikt.

Rusland, voor zijn deel, speelt zijn eigen spel. Poetin stelde een symbolische driedaagse wapenstilstand rond de 80e Victory Day voor — een gebaar dat door president Zelenskyy onmiddellijk werd afgewezen als “manipulatie”. Oekraïne eist een 30-daagse volledige en onvoorwaardelijke wapenstilstand als minimumvoorwaarde voor verdere onderhandelingen.

Ondertussen blijft Rusland zijn militaire operaties intensiveren, inclusief de inzet van Noord-Koreaanse troepen, zware aanvallen op Kyiv en weigering om de controle over kritieke infrastructuur zoals de kerncentrale van Zaporizja op te geven.

Trump: tussen pragmatisme en politieke druk

In publieke verklaringen lijkt Trump de oorlog een “Biden-oorlog” te noemen, en hij uitte onlangs ongekend harde kritiek op Poetin: “Misschien wil hij helemaal geen vrede.” Toch blijft Trump aarzelend als het gaat om verdere militaire steun aan Oekraïne.

Tijdens zijn gesprek in het Vaticaan met Zelenskyy, dat door Europese leiders werd geprezen, benadrukte Trump de noodzaak van een akkoord — maar zonder duidelijke toezegging over extra hulp. “Ik red Oekraïne”, beweerde hij, zonder uit te leggen hoe, anders dan door druk via banken en sancties.

Zijn gezant Steve Witkoff onderhandelt intussen rechtstreeks met Poetin, terwijl Amerikaanse diplomaten zoals Marco Rubio bevestigen dat verdere sancties op tafel liggen, maar nieuwe maatregelen riskeren volgens hen de oorlog met nog twee jaar te verlengen.

Europa: morele taal versus geopolitieke onmacht

President Emmanuel Macron kondigde aan dat Europa samen met de VS de druk op Rusland in de komende dagen verder zal opvoeren. Maar tegelijkertijd blijft het Europese optreden gekenmerkt door een merkwaardige mengeling van oorlogstaal en diplomatieke zwakte:

• Veel woorden, weinig concrete middelen om Rusland echt tot een staakt-het-vuren te dwingen.
• Harde eisen aan Rusland, maar geen samenhangende strategie om ze af te dwingen.
• Oproepen tot vrede, maar een diplomatieke houding die Rusland eerder demoniseert dan effectief onderhandelt.

Het gevaar is dat Europa zijn geopolitieke geloofwaardigheid verder ondermijnt: door óf te eisen wat het niet kan opleggen, óf te beloven wat het niet kan garanderen.

De werkelijke dynamiek: wie beweegt, wie blokkeert?

Op dit moment staan drie feiten centraal:

1. Oekraïne blijft vechten om volledige territoriale integriteit te behouden, gesteund door Europese garanties maar met tanende militaire vooruitzichten.
2. Rusland beweegt nauwelijks en zet in op tijdrekken, symbolische wapenstilstanden en ondermijning van westerse eensgezindheid.
3. De VS twijfelt: doorgaan met bemiddelen of zich terugtrekken om binnenlands gezichtsverlies te vermijden.

De komende week wordt beslissend. Rubio en Trump hebben duidelijk gemaakt dat zonder serieuze doorbraken de Amerikaanse bemiddeling kan eindigen. Voor Oekraïne zou dat betekenen: isolatie in vredesonderhandelingen, meer druk om concessies te doen — en een grotere kans op een bevroren conflict.

Een alternatieve visie: vrede zonder illusies

In plaats van de taal van totale overwinning te blijven herhalen zonder slagkracht, zou Europa er beter aan doen om de realiteit onder ogen te zien:

• Diplomatie als primaire route: directe, eerlijke onderhandelingen met Rusland, zonder demonisatie maar ook zonder naïviteit.
• Realistische doelen stellen: veiligheid voor Oekraïne, garanties tegen nieuwe agressie, en stapsgewijze afspraken over betwiste gebieden — niet alles of niets.
• Eenheid en consistentie tonen: niet elk land zijn eigen koers, maar een helder, gemeenschappelijk westers front dat duidelijk maakt wat ononderhandelbaar is — en wat bespreekbaar.

Vrede in Oekraïne vereist strategie, niet slogans. Bereidheid tot harde compromissen, niet alleen morele proclamaties.

Alleen zo kan Europa zichzelf opnieuw serieus nemen — en voorkomen dat het toekijkt terwijl de geschiedenis elders wordt geschreven.