Toen het demissionair kabinet op 12 oktober bekendmaakte dat het de controle over chipfabrikant Nexperia zou overnemen, leek het op het eerste gezicht een economisch ingrijpen bij een mismanaged bedrijf. Maar achter die bestuurlijke maatregel ontvouwt zich een veel groter verhaal — één waarin Nederland plotseling een hoofdrol speelt in de wereldwijde machtsstrijd tussen het Westen en het Oosterse blok onder leiding van China.

Een Nijmeegse fabriek met geopolitiek gewicht

Nexperia, ooit een bescheiden Nederlandse producent van halfgeleiders, werd in 2019 overgenomen door het Chinese Wingtech Technology. Het bedrijf levert miljarden standaardchips voor de auto- en elektronica-industrie — componenten die minder zichtbaar zijn dan de geavanceerde processoren van Intel of TSMC, maar minstens zo essentieel.

Toen Den Haag in oktober ingreep, deed het dat onder de Wet Beschikbaarheid Goederen, een zelden gebruikte bepaling uit 1952 die de staat toestaat in te grijpen bij bedrijven van “cruciaal belang voor nationale of economische veiligheid”.

De officiële reden: “tekortschietend bestuur en risico’s voor strategische continuïteit.”

De feitelijke reden: angst dat technologische kennis en productiecapaciteit naar China zouden weglekken.

Dat laatste is geen irrationele zorg. De Europese auto-industrie — met name de Duitse — is zwaar afhankelijk van Nexperia’s chips. Toen China daarop reageerde met exportbeperkingen voor bepaalde Nexperia-producten uit Chinese fabrieken, sloeg de schokgolf meteen door de Europese toeleveringsketen. Bosch waarschuwde voor “ernstige productierisico’s”. Volkswagen meldde al “kortetermijnproblemen” in de levering van autochips.

Klein land, grote macht

Dat Nederland dit kan doen, is geen toeval. Ons land is een van de technologisch meest invloedrijke schakels ter wereld.

Met ASML in Veldhoven bezit Nederland het enige bedrijf dat de machines maakt waarmee de modernste chips (zoals in iPhones en AI-servers) kunnen worden geproduceerd. Zonder Nederlandse exportvergunningen ligt de wereldwijde chipproductie stil.

De Verenigde Staten weten dat maar al te goed. Sinds 2019 oefent Washington intense diplomatieke druk uit op Den Haag om ASML’s leveringen aan China te blokkeren.

Reuters, Bloomberg en de Financial Times berichtten uitvoerig over Amerikaanse pogingen om Nederland te bewegen tot een exportverbod. Dat beleid kreeg in 2023 vorm in een driepartijenakkoord tussen de VS, Japan en Nederland om chiptechnologie voor China af te sluiten.

Toen Nederland in 2025 ook bij Nexperia ingreep, paste dat perfect in die westerse lijn — zelfs als Den Haag publiekelijk benadrukte dat het om “bedrijfscontinuïteit” ging. Achter de schermen klonk in diplomatieke kringen dat Nederland een “bondgenootschappelijk signaal” afgaf.

China’s tegenreactie: economische druk

In Peking viel het besluit verkeerd. De Chinese regering beschuldigde Nederland van “economische dwang” en “het ondermijnen van wereldwijde toeleveringsketens”.

De Chinese Nexperia-divisie verklaarde zich onafhankelijk van het Nederlandse hoofdkantoor en riep werknemers op instructies uit Europa te negeren — een ongekend diplomatiek gebaar dat neerkomt op een economische afscheiding binnen één bedrijf.

De reactie past binnen China’s bredere strategie: het ziet de westerse exportbeperkingen niet als geïsoleerde maatregelen, maar als onderdeel van een “technologische containment” — een gecoördineerde poging om China’s technologische opmars te blokkeren.

De domino: Europa’s industriële zenuwstelsel

De gevolgen van dit machtsspel reiken verder dan één chipfabrikant.

De Europese industrie — en vooral Duitsland — dreigt klem te raken tussen economische en geopolitieke blokken.

De Duitse auto-industrie bevindt zich in een existentiële fase:

• De overstap naar elektrische voertuigen vergt enorme hoeveelheden chips en batterijen.
• Tegelijkertijd overspoelen Chinese merken als BYD, NIO en XPeng de Europese markt met goedkopere EV’s.
• Nu komt daar ook nog de dreiging bij dat Chinese chipexporten worden beperkt.

Duitsland kan zich geen breuk veroorloven met China, maar kan ook niet om de westerse veiligheidsagenda heen. Nederland, dat in de chipindustrie een sleutelpositie bekleedt, zit in dezelfde paradox: bondgenoot van Amerika, maar economisch verknoopt met China.

Het grotere plaatje: de nieuwe economische tweedeling

De Nexperia-zaak is daarmee meer dan een handelsgeschil — het is een symptoom van een structurele herschikking van de wereldeconomie.

Waar de Koude Oorlog draaide om militaire blokken, zien we nu een technologische en financiële ontkoppeling tussen:

Westerse as

• VS, EU, Japan, Zuid-Korea

• Dollar-gebaseerd systeem
• ASML, Nvidia, TSMC
• NAVO & G7

Oosterse/BRICS-as

• China, Rusland, India, Brazilië, Saoedi-Arabië
• Handel in lokale valuta, yuan, BRICS-bank
• Huawei, SMIC, India Semiconductor Mission
• BRICS+, Shanghai Cooperation Organsation

De BRICS-landen werken intussen aan alternatieven voor het dollarsysteem en aan eigen technologische ecosystemen. In 2024 kondigden China, Rusland en Brazilië aan meer handel in lokale valuta te voeren. In 2025 presenteerde BRICS een plan voor een gemeenschappelijke rekeneenheid voor olie- en grondstoffenhandel.

De ontkoppeling is daarmee niet langer hypothetisch — ze is begonnen.

Nederland als poortwachter van het Westen

Wat Nederland betreft: het land heeft zichzelf, bewust of onbewust, gepositioneerd als technologische poortwachter van het Westen.

Elke exportvergunning, elk besluit over een chipbedrijf, heeft mondiale gevolgen.

De macht is technisch, maar de impact is geopolitiek.

Voor Washington is dat waardevol — een bondgenoot met cruciale technologie, maar zonder de geopolitieke ballast van een grootmacht.

Voor Peking is het frustrerend — een klein land dat, onder Amerikaanse invloed, de toegang tot essentiële technologie kan afsluiten.

Voor Europa is het een waarschuwing — dat technologische soevereiniteit niet alleen economisch, maar ook strategisch urgent is.

Analyse: een wereld in hertekening

De crisis rond Nexperia laat zien dat de wereldorde niet langer draait om grenzen of legers, maar om chips, grondstoffen en data.

De strijd om halfgeleiders is de strijd om invloed, kennis en toekomstig verdienvermogen.

Nederland is in dat krachtenveld geen toeschouwer meer, maar een actieve speler — een kleine, maar beslissende macht in een geopolitiek schaakspel waarin technologie de nieuwe geopolitieke valuta is.

Wie de chips beheerst, beheerst de toekomst. En Nederland zit, voor het eerst in zijn moderne geschiedenis, aan het bord van de grootmachten.

Bronnen (selectie)

• Reuters, “China condemns Dutch takeover of Nexperia as economic coercion” (18 okt 2025)
• AP News, “Dutch government takes control of Chinese-owned Nexperia” (12 okt 2025)
• Bloomberg, “U.S. pressured Netherlands to block ASML sales to China” (2020)
• Financial Times, “Washington urged The Hague to align with U.S. chip export policy” (2023)
• European Commission, EU Chips Act – Impact Assessment (2023)
• Al Jazeera, “Bosch warns production at risk as Nexperia dispute hits auto supply chain” (24 okt 2025)
• Nikkei Asia, “BRICS push for tech self-reliance amid Western chip curbs” (mei 2025)