18 juni, 2025

Geschreven door: Ilias Tahiri

Inleiding

Door een flinterdun raamwerk van diplomatie raast opnieuw een conflict dat het Midden-Oosten — en de wereld — naar een nieuwe fase van instabiliteit dreigt te duwen. Israël bombardeerde op 13 juni Iraanse doelen in wat het noemde een “preventieve aanval op nucleaire infrastructuur”. De gevolgen? Een dodelijke escalatie, geklapte onderhandelingen, politieke overlevingsdrift en het spook van regime change — alles tegelijk.

Israël bombardeert, Iran reageert, en diplomatie klapt in

In een gecoördineerde operatie bombardeerde Israël meerdere doelen in Iran, waaronder nucleaire installaties, militaire complexen én kopstukken van het revolutionaire regime. Volgens Israël was dit noodzakelijk om een nucleaire dreiging te neutraliseren. Maar in Teheran werd het gezien als een regelrechte oorlogsdaad.

Iran reageerde furieus: met drones, raketten en stevige diplomatieke afwijzing. Cruciaal moment: slechts dagen later zouden in Oman nieuwe gesprekken beginnen tussen Iran en de VS over een nucleair akkoord. Die zijn afgeblazen. Waarom? Iran stelt dat praten met een land dat z’n bondgenoot laat bombarderen “volstrekt absurd” is.

Iran: tussen compromisbereidheid en nationale trots

Iran stond paradoxaal genoeg wel degelijk open voor diplomatie — met technische concessies (zoals het verminderen van uraniumverrijking), maar met één rode lijn: het recht op soeverein nucleair beleid.

Door de Israëlische aanvallen is die opstelling nu versplinterd. Vanuit Iraanse staatsmedia klinkt dat de VS zijn “geloofwaardigheid als bemiddelaar” kwijt is. En: onderhandelen terwijl Israël bommen laat vallen, wordt gezien als capitulatie.

Intern heerst in Iran geen homogene stemming, maar volgens diverse bronnen is er eerder sprake van “defiance” dan van revolte. Pogingen tot interne hervorming zijn al jaren onderdrukt, maar buitenlandse interventie voedt vooral nationalistische reflexen.

Trump’s dubbelspel: vredesbeloften onder vuur

President Trump beloofde ooit dat hij de enige was die vrede kon brengen in het Midden-Oosten — “without war.” Maar dat imago brokkelt af. Zijn strategie — maximale druk op Iran gecombineerd met diplomatie — is gekaapt door een realiteit waarin Israël militair optreedt terwijl Washington zwijgt.

De VS lijken de Israëlische aanval niet alleen getolereerd, maar mogelijk zelfs stilzwijgend gesteund te hebben. Vanuit Europa en de Golfstaten klinkt dan ook bezorgdheid: Washington kan geen neutrale bemiddelaar meer zijn.

De geopolitieke winst? Nul. De diplomatie ligt stil. En de geloofwaardigheid van Amerika als vredestichter is ernstig beschadigd.

Netanyahu: oorlog als politiek redmiddel

Israëls premier Netanyahu voert niet alleen een oorlog tegen Iran — hij vecht ook voor zijn eigen politieke overleving. Zijn regering hangt aan een zijden draadje: ultraorthodoxe partijen eisen onvoorwaardelijke dienstvrijstellingen, de oppositie groeit, en het vertrouwen is laag.

Een oorlog verenigt. Tijdelijk. De aanval op Iran leidde tot een golf van nationale steun — precies wat Netanyahu nodig had om het parlementaire vuur te overleven. Maar die steun is fragiel, en als de oorlog zich voortsleept zonder duidelijke winst, dreigt de boemerang.

Regime change of herhaling van fouten?

Netanyahu zinspeelde openlijk op “regime change” in Iran. Dat roept herinneringen op aan eerdere interventies die faalden:

• Libië werd na NAVO-bombardementen een failed state;
• Afghanistan viel terug in Taliban-handen;
• Syrië raakte permanent versplinterd;
• Oekraïne belandde in een permanente frontlinieoorlog.

En nu Iran? Het regime is repressief, ja. Maar buitenlandse interventie levert zelden democratie. Eerder: chaos, vluchtelingen, nieuwe dictaturen.

Conclusie: vuur als taal van zwakte, niet van kracht

Wat zich nu ontvouwt is geen strijd om veiligheid, maar een geopolitieke impasse waarin drie leiders gevangen zitten in hun eigen retoriek en overlevingsinstinct:

• Netanyahu overleeft door escalatie,
• Trump verliest diplomatieke grip en geloofwaardigheid,
• Iran sluit zich af als antwoord op aanvallen die het onder druk hadden moeten zetten.

Iedereen speelt met vuur — en niemand lijkt nog de slang te kunnen terugduwen in de fles.