19 Mei, 2025

Op maandag 19 mei 2025 vindt een potentieel historisch telefoongesprek plaats tussen de Amerikaanse president Donald Trump en de Russische president Vladimir Poetin. Centraal staat de vraag: komt er eindelijk een einde aan de inmiddels meer dan drie jaar durende oorlog in Oekraïne? De diplomatieke spanning is voelbaar, de belangen immens.

Europese leiders in actie

In de aanloop naar het gesprek hebben Europese leiders zich intensief gemobiliseerd. De Duitse bondskanselier Friedrich Merz, de Franse president Emmanuel Macron, de Britse premier Keir Starmer en de Poolse premier Donald Tusk spraken afgelopen weekend met Trump in een gecoördineerde poging om de Europese visie op een staakt-het-vuren te onderstrepen. Die visie is duidelijk: een onvoorwaardelijke wapenstilstand van minstens 30 dagen, gesteund door zowel Oekraïne als de EU, moet de eerste stap zijn naar duurzame vrede.

“Poetin moet morgen laten zien dat hij vrede wil,” verklaarde Macron resoluut. Volgens Starmer is het “moment aangebroken om het bloedvergieten te stoppen”.

Poetin blijft afwachtend

Tegelijkertijd houdt het Kremlin de kaarten tegen de borst. Poetin verklaarde dat Rusland openstaat voor diplomatie, maar eist wederzijds respect van de VS voor nationale belangen. Voor Moskou is een staakt-het-vuren slechts bespreekbaar als de voorwaarden helder zijn. Er heerst angst dat Oekraïne een pauze zou gebruiken om zich militair te hergroeperen.

Rusland herhaalt ook oude eisen: Oekraïense neutraliteit, erkenning van de annexatie van de Krim en de vier bezette regio’s, en het afzien van herstelbetalingen. Deze eisen worden in Kyiv, Brussel en Washington gezien als onacceptabel.

Tegenvallende vredesbesprekingen in Istanboel

De directe vredesgesprekken tussen Rusland en Oekraïne op 16 mei in Istanboel leverden geen doorbraak op. Wel werd overeengekomen dat elk land 1.000 krijgsgevangenen vrijlaat. President Zelensky uitte felle kritiek op de Russische delegatie, die enkel uit lager geplaatste functionarissen bestond – een teken, volgens hem, van gebrek aan ernst.

Een test van Trumps vastberadenheid

In wat door waarnemers wordt gezien als een provocatie, lanceerde Rusland op 18 mei de grootste drone-aanval sinds het begin van de oorlog. Maar liefst 273 drones werden ingezet tegen Oekraïense doelen. Volgens analisten is dit een strategische zet om Trumps onderhandelingspositie onder druk te zetten.

Trump zelf is ervan overtuigd dat hij de sleutel in handen heeft. Hij sprak eerder zijn intentie uit om persoonlijk met zowel Poetin als Zelensky te spreken na het telefoongesprek. Volgens hem is vrede mogelijk — maar alleen als hijzelf betrokken is. Faalt het overleg, dan dreigt hij met nieuwe sancties tegen Moskou.

Europese troepen? Vooralsnog niet

Hoewel het idee van een Europese vredesmacht in omloop is – met Frankrijk en het VK als drijvende krachten – verklaarde Merz dat Europa “ver verwijderd is van het bespreken van troepeninzet”. Diplomatie blijft voorlopig het enige pad.

De wereld houdt de adem in

Het telefoongesprek tussen Trump en Poetin, gepland voor 16:00 uur Nederlandse tijd, wordt gezien als een cruciaal moment in de recente internationale geschiedenis. Inzet: vrede, of een voortzetting van een oorlog die dagelijks duizenden levens eist.

Of diplomatie wint, zal afhangen van meer dan woorden — maar vandaag begint het daar.