Terwijl op het wereldtoneel de kaarten opnieuw worden geschud, blijft Europa angstvallig vasthouden aan verouderde reflexen, morele clichés en diplomatieke vertragingstactieken. Terwijl Oekraïense steden branden, de VS dreigen zich terug te trekken uit het vredesproces en Rusland zijn eisenpakket open en ongestraft dicteert, lijkt Europa vooral bezig met het verbergen van haar eigen strategische leegte.

Wat zich deze week voltrok rond de vredesonderhandelingen over Oekraïne is niet alleen een diplomatieke crisis, maar een spiegel die pijnlijk laat zien wat we zijn geworden: een continent dat achter de feiten aanloopt, zijn positie in de wereld verliest en weigert de nieuwe geopolitieke realiteit onder ogen te zien.

Zelensky vecht voor soevereiniteit, het Westen voor gezichtsbehoud

Oekraïne heeft haar standpunt nogmaals helder gemaakt: een onvoorwaardelijk staakt-het-vuren, géén territoriale concessies, géén erkenning van de annexatie van de Krim, en al helemaal geen NAVO-neutraal status in ruil voor zogenaamde “vrede”. President Volodymyr Zelenskyy sprak deze week duidelijke taal: “We willen vrede, maar geen nepvrede die ons in de rug zal steken.”

De Amerikaanse regering — met name vicepresident J.D. Vance en president Trump — denkt daar anders over. Een vredesplan ligt op tafel, met elementen die tot voor kort onbespreekbaar waren: de facto erkenning van Russische bezettingen, uitsluiting van NAVO-lidmaatschap voor Oekraïne, en zelfs het opheffen van sancties tegen Moskou. Wanneer Oekraïne die voorwaarden weigert, krijgt het verwijten naar het hoofd van ‘onwil’ en ‘principieel gedrag dat het proces belemmert’.

Europa: Moreel hoogstaand, geopolitiek irrelevanter

Wat doet Europa ondertussen? Het organiseert een vredestop in Londen, die direct werd gedegradeerd tot ‘technisch overleg’ toen de Amerikanen hun gezanten thuislieten uit onvrede over het Oekraïense verzet. Terwijl Zelensky vecht voor bestaansrecht, komt de Europese reactie neer op diplomatiek gemompel en morele bezweringen.

De verdeeldheid binnen de EU is schrijnend. Frankrijk en het VK overwegen het sturen van vredestroepen, Duitsland en Polen trappen op de rem. En ondertussen blijft de Europese buitenlandpolitiek gekenmerkt door logge besluitvorming, bureaucratisch geneuzel en een totaal gebrek aan strategisch instinct. We zijn toeschouwers in een conflict dat de fundamenten van ons continent raakt.

Politici zonder wereldbesef

De geopolitieke transitie waarin we ons bevinden is fundamenteel. De post-Wereldoorlog II-orde, met zijn Atlantisch leiderschap, zijn multilaterale instituties en zijn westerse dominantie, kraakt aan alle kanten. China stelt de regels in Azië, Rusland trekt opnieuw grenzen met geweld, en de VS kiezen resoluut voor eigenbelang. En Europa? Europa kijkt toe, preekt moraal en blijft verlamd door het idee dat de wereld nog werkt zoals in 1995.

We worden geleid door politici die geen voeling hebben met deze realiteit. De overgrote meerderheid heeft geen strategische achtergrond, geen historisch bewustzijn en geen visie op wat machtspolitiek betekent in een wereld waarin de taal van diplomatie steeds vaker vervangen wordt door de taal van drones, deals en dominantie.

Wakker worden is geen optie meer — het is een plicht

De realiteit is dat Europa steeds afhankelijker wordt van machtsspelers buiten haar eigen grenzen, terwijl het tegelijkertijd moreel verontwaardigd doet over uitkomsten die zij zelf niet langer kan beïnvloeden. Oekraïne is niet alleen een strijd om territorium, het is een lakmoesproef voor hoe ernstig we onze eigen waarden en veiligheid nog nemen.

Als we werkelijk soevereiniteit, democratie en vrede willen verdedigen, zullen we meer moeten doen dan resoluties uitvaardigen. Dan zullen we keuzes moeten maken. Over militaire capaciteit. Over economische onafhankelijkheid. Over geopolitieke assertiviteit. Over leiderschap dat verder kijkt dan de volgende verkiezingsronde.

Tot slot: of we ontwaken, of we verdwijnen

De wereld verandert razendsnel. Het is een multipolaire arena waarin macht weer telt, waar allianties fluïde zijn, en waar falen om te handelen wordt afgestraft. Oekraïne is niet het einde van een oorlog — het is het begin van een tijdperk. De vraag is of Europa dat inziet. En of het nog op tijd is om iets te doen met dat besef.

Want als we niet wakker worden, worden we irrelevant. En dat zou de grootste nederlaag zijn van allemaal.