In de hedendaagse wereldpolitiek wordt de geloofwaardigheid van de "rule-based international order" steeds vaker ter discussie gesteld. Deze orde, gebaseerd op principes van internationaal recht en mensenrechten, wordt vaak selectief toegepast door westerse landen, wat leidt tot beschuldigingen van hypocrisie en soevereine ongelijkheid. De dynamiek tussen het politieke Westen en de rest van de wereld is de afgelopen decennia aanzienlijk veranderd, met een duidelijke verschuiving naar een multipolaire wereldorde waarin meerdere grootmachten invloed uitoefenen.

Na de Tweede Wereldoorlog en vooral sinds het uiteenvallen van de Sovjet-Unie, fungeerden de Verenigde Staten als de dominante wereldmacht. Dit tijdperk van Amerikaanse hegemonie, vaak aangeduid als "Pax Americana", werd gekenmerkt door militaire, economische en culturele dominantie. Echter, de opkomst van nieuwe grootmachten zoals China, Rusland en India heeft geleid tot een meer gediversifieerde en complexe internationale arena.

De interventies van westerse landen in conflicten zoals in Kosovo, Irak, Syrië en Jemen hebben vaak dubbele standaarden blootgelegd. Bijvoorbeeld, de westerse rechtvaardiging voor de onafhankelijkheid van Kosovo op basis van zelfbeschikking contrasteert scherp met de veroordeling van de Russische annexatie van de Krim, die werd bekritiseerd als een schending van de territoriale integriteit van Oekraïne. Evenzo werden de Amerikaanse militaire interventies in Irak en Syrië uitgevoerd zonder VN-mandaat, wat vragen oproept over de consistentie en legitimiteit van deze acties.

De groeiende ontevredenheid onder niet-westerse landen over de huidige wereldorde heeft geleid tot een versnelling van ontwikkelingen binnen samenwerkingsverbanden zoals BRICS (Brazilië, Rusland, India, China en Zuid-Afrika). Deze landen streven naar een multipolaire wereldorde waarin ze meer invloed en autonomie hebben, en werken samen om de westerse dominantie te ondermijnen. De oorlog in Oekraïne kan worden gezien als een manifestatie van deze verschuiving, waarbij Rusland probeert zijn invloed te behouden en uit te breiden tegen de westerse hegemonie.

Kortom, de selectieve toepassing van internationale regels door westerse landen en de resulterende soevereine ongelijkheid versterken de geopolitieke spanningen en dragen bij aan een steeds instabielere wereldorde. Terwijl de wereld verschuift naar een multipolaire structuur, blijven de uitdagingen en tegenstellingen binnen de internationale politiek toenemen, wat vraagt om een heroverweging van de principes en praktijken die ten grondslag liggen aan de mondiale governance.

De Nieuwe Wereldorde 

Het concept van een "Nieuwe Wereldorde" kan ook worden benaderd vanuit een politieke en economische invalshoek, waarbij de focus ligt op globalisering en de toenemende invloed van multinationale bedrijven en internationale politieke organisaties. 

Politieke en Economische Wereldorde

1. Globalisering: Globalisering verwijst naar het proces van toenemende wereldwijde verbondenheid en afhankelijkheid tussen landen, met name op economisch, cultureel en politiek vlak. Dit proces wordt aangedreven door handel, investeringen, technologie, en informatie-uitwisseling.

2. Multinationale Corporaties: Grote bedrijven met operaties in meerdere landen spelen een cruciale rol in de wereldorde. Deze bedrijven hebben vaak meer economische macht dan sommige landen en kunnen invloed uitoefenen op internationale politiek en regelgeving. Voorbeelden zijn bedrijven zoals Apple, Google, en ExxonMobil.

3. Internationale Organisaties: Organisaties zoals de Verenigde Naties (VN), de Wereldhandelsorganisatie (WTO), en de Wereldbank proberen wereldwijde samenwerking en regelgeving te bevorderen. Deze instellingen streven naar stabiliteit, ontwikkeling en vrede, maar worden soms bekritiseerd voor hun invloed op nationale soevereiniteit.

4. Economische Blokken: Regionale economische blokken zoals de Europese Unie (EU), de Noord-Amerikaanse Vrijhandelsovereenkomst (NAFTA), en de Associatie van Zuidoost-Aziatische Naties (ASEAN) bevorderen economische samenwerking en integratie tussen lidstaten. Dit kan leiden tot gedeelde regelgeving en standaarden, die soms als een vorm van supranationale governance worden gezien.

5. Geopolitieke Machtsspelers: Landen zoals de Verenigde Staten, China, en Rusland spelen een sleutelrol in de vorming van de wereldorde door middel van hun economische, militaire, en diplomatieke macht. Hun strategische beslissingen en allianties beïnvloeden de globale dynamiek.

De term "Nieuwe Wereldorde" kan ook verwijzen naar de dynamiek van globalisering, waarbij multinationale bedrijven en internationale politieke organisaties samenwerken en invloed uitoefenen op de mondiale politiek en economie. Deze ontwikkelingen kunnen leiden tot een meer geïntegreerde maar ook complexere wereld, waarin nationale soevereiniteit en globale samenwerking voortdurend in balans moeten worden gehouden.

Politieke en Economische Wereldorde: Hoofdvariabelen

De politieke en economische wereldorde kan worden geanalyseerd aan de hand van twee belangrijke variabelen: machtverdeling en legitimiteit van het systeem en hoe macht wordt toegepast. Hieronder worden deze variabelen verder uitgewerkt:

1. Machtverdeling

De machtverdeling in de wereldorde verwijst naar hoe invloed en autoriteit worden verdeeld tussen verschillende actoren, zoals staten, multinationale bedrijven, en internationale organisaties.

• Staten: Traditioneel gezien hebben soevereine staten de primaire macht in de internationale politiek. Machtige landen zoals de Verenigde Staten, China, en Rusland spelen een dominante rol in de geopolitiek en hebben aanzienlijke invloed op mondiale aangelegenheden.

• Multinationale Corporaties: Deze bedrijven hebben aanzienlijke economische macht en kunnen invloed uitoefenen op politieke beslissingen door middel van lobbyen, investeringen, en economische druk. Hun globale bereik maakt hen tot sleutelspelers in de mondiale economie.

• Internationale Organisaties: Organisaties zoals de VN, de WTO, en de Wereldbank bevorderen internationale samenwerking en proberen mondiale uitdagingen aan te pakken. Ze hebben echter vaak te maken met spanningen tussen nationale soevereiniteit en globale regelgeving.

• Niet-gouvernementele Organisaties (NGO's): NGO's zoals Amnesty International en Greenpeace hebben invloed op mondiale vraagstukken zoals mensenrechten en milieubescherming door middel van campagnes, onderzoek, en lobbyen.

2. Legitimiteit van het Systeem en Hoe Macht wordt Toegepast

Legitimiteit verwijst naar de aanvaarding en rechtvaardiging van het systeem door de betrokken actoren en de bredere bevolking. Het betreft de rechtvaardiging van wie macht uitoefent en hoe deze macht wordt toegepast.

• Democratische Legitimiteit: Systemen waarbij leiders door vrije en eerlijke verkiezingen worden gekozen, genieten vaak een hoge mate van legitimiteit. De participatie van burgers in het politieke proces versterkt de legitimiteit van de macht.

• Economische Rechtvaardigheid: De manier waarop economische macht wordt toegepast, kan invloed hebben op de perceptie van legitimiteit. Ongelijkheid, uitbuiting, en corruptie ondermijnen de legitimiteit van economische systemen en instellingen.

• Internationale Recht en Normen: De naleving van internationaal recht en de handhaving van mondiale normen en verdragen dragen bij aan de legitimiteit van het internationale systeem. Schendingen hiervan, zoals agressieve militaire acties of mensenrechtenschendingen, kunnen de legitimiteit ondermijnen.

• Transparantie en Verantwoording: Transparantie in besluitvormingsprocessen en verantwoording van machthebbers zijn cruciaal voor de legitimiteit. Gebrek aan transparantie en verantwoording kan leiden tot wantrouwen en weerstand tegen het systeem.

De huidige wereldorde

De huidige wereldorde, die voortkwam uit de conferentie van Bretton Woods na de Tweede Wereldoorlog, heeft de basis gelegd voor het moderne internationale economische systeem. Het Bretton Woods-systeem introduceerde een aantal belangrijke instellingen en principes die nog steeds invloed hebben op de mondiale economie. Hier zijn de hoofdkenmerken en hun impact op de machtverdeling en legitimiteit:

Bretton Woods Systeem

1. Oprichting van Internationale Instellingen

Tijdens de conferentie van Bretton Woods in 1944 werden twee cruciale internationale instellingen opgericht:

• Internationaal Monetair Fonds (IMF): Het IMF werd opgericht om internationale monetaire samenwerking te bevorderen, financiële stabiliteit te waarborgen, en het monetaire beleid van lidstaten te ondersteunen. Het verstrekt leningen aan landen met betalingsbalansproblemen en speelt een rol in de economische hervormingen van die landen.

• Wereldbank: De Wereldbank werd opgericht om de wederopbouw van landen na de Tweede Wereldoorlog te ondersteunen en ontwikkelingsprojecten in arme landen te financieren. De bank biedt leningen en technische hulp voor ontwikkelingsprojecten met als doel armoede te verminderen en economische ontwikkeling te bevorderen.

2. Valutastabiliteit en Vrije Handel

Het Bretton Woods-systeem richtte zich ook op valutastabiliteit en het bevorderen van vrije handel:

• Gouden Standaard: Het systeem introduceerde een vaste wisselkoers waarbij valuta's gekoppeld waren aan de Amerikaanse dollar, die op zijn beurt gekoppeld was aan goud. Dit zorgde voor stabiliteit in internationale transacties.

• Vrije Handel: Het systeem bevorderde de liberalisering van handel door middel van lagere tarieven en handelsbarrières. Dit leidde tot de oprichting van de Algemene Overeenkomst inzake Tarieven en Handel (GATT), die later de Wereldhandelsorganisatie (WTO) werd.

Machtverdeling en Legitimiteit

Machtverdeling

• Dominantie van Westerse Landen: Na de Tweede Wereldoorlog werd de wereldorde grotendeels gedomineerd door westerse landen, met name de Verenigde Staten en Europa. Deze landen hadden een belangrijke stem in de IMF en de Wereldbank, wat hen aanzienlijke invloed gaf op het mondiale economische beleid.

• Opkomst van Nieuwe Economieën: In de afgelopen decennia hebben opkomende economieën zoals China en India hun invloed vergroot, wat heeft geleid tot een meer multipolaire wereldorde. Deze verschuiving heeft geleid tot aanpassingen binnen internationale instellingen om de veranderende machtsverhoudingen te weerspiegelen.

Legitimiteit:

• Succes van Economische Ontwikkeling: De instellingen van Bretton Woods hebben bijgedragen aan economische groei en stabiliteit in veel delen van de wereld, wat hun legitimiteit heeft versterkt.

• Kritiek en Hervormingen: Er is echter ook kritiek geweest op de rol van het IMF en de Wereldbank, met name wat betreft hun invloed op de beleidsbeslissingen van ontwikkelingslanden en de soms strenge voorwaarden voor leningen. Deze kritiek heeft geleid tot oproepen voor hervormingen en meer inclusieve besluitvorming.

Conclusie

De huidige wereldorde, gevormd door de principes en instellingen van het Bretton Woods-systeem, heeft geleid tot een stabiele en groeiende mondiale economie. Hoewel er verschuivingen in de machtverdeling zijn geweest en voortdurende discussies over de legitimiteit van deze instellingen, blijven het IMF, de Wereldbank, en de WTO cruciale pijlers van de internationale economische structuur.

Moraal en Legitimiteit van Naoorlogse Organisaties en Interventies

Na de Tweede Wereldoorlog werden internationale organisaties zoals de Verenigde Naties (VN), het Internationaal Monetair Fonds (IMF) en de Wereldbank opgericht met het doel om vrede, stabiliteit, en economische ontwikkeling te bevorderen. Deze organisaties, vooral geleid door westerse landen, werden vaak gezien als moreel gerechtvaardigd in hun missie. Dit heeft geleid tot een gevoel van morele superioriteit bij veel westerse landen, wat hun internationale interventies heeft beïnvloed. Hieronder wordt dit verder uitgewerkt.

1. Moraal en Legitimiteit van Naoorlogse Organisaties

• Verenigde Naties (VN): De VN werd opgericht om vrede en veiligheid in de wereld te handhaven, mensenrechten te bevorderen, en sociaal-economische ontwikkeling te ondersteunen. De oprichting werd algemeen gezien als een moreel correcte stap om de gruwelen van oorlog te voorkomen en internationale samenwerking te bevorderen.

• Internationaal Monetair Fonds (IMF) en Wereldbank: Deze instellingen hadden als doel de economische stabiliteit te waarborgen en armoede te verminderen door middel van financiële bijstand en ontwikkelingsprojecten. Hun missie werd gezien als moreel juist omdat ze streefden naar economische vooruitgang en hulp voor ontwikkelingslanden.

2. Morele Superioriteit en Westerse Interventies

• Politieke en Morele Legitimering: Westerse landen gebruikten vaak morele argumenten om hun interventies in andere landen te rechtvaardigen. Dit omvatte het bevorderen van democratie, mensenrechten, en economische hervormingen. Deze interventies werden gepresenteerd als noodzakelijk en moreel juist om de wereld veiliger en rechtvaardiger te maken.

• Tunnelvisie en Hypocrisie: Het gevoel van morele superioriteit leidde soms tot een tunnelvisie, waarbij westerse landen hun eigen waarden en normen als universeel beschouwden zonder rekening te houden met de lokale context en cultuur van de landen waarin ze ingrepen. Dit leidde tot kritiek en beschuldigingen van hypocrisie, vooral wanneer de interventies faalden of leidden tot onvoorziene negatieve gevolgen.

  • Irak en Afghanistan: De interventies in Irak en Afghanistan zijn vaak genoemd als voorbeelden waar morele rechtvaardiging werd gebruikt om militaire acties te legitimeren, ondanks de complexiteit en de controversiële uitkomsten van deze interventies.
  • Economische Beleidshervormingen: De IMF-voorwaarden voor leningen, die vaak drastische economische hervormingen vereisten, werden bekritiseerd omdat ze soms meer schade toebrachten aan de sociale en economische structuur van ontwikkelingslanden.

3. Attitude van Morele Superioriteit

• Invloed op Internationaal Beleid: Deze houding van morele superioriteit beïnvloedde het internationale beleid van westerse landen en hun benadering van mondiale vraagstukken. Het idee dat hun interventies zowel politiek als moreel correct waren, maakte hen minder gevoelig voor kritiek en alternatieve benaderingen.

• Gevolgen voor Internationale Betrekkingen: De perceptie van hypocrisie en dubbele standaarden heeft geleid tot spanningen in internationale betrekkingen, vooral met niet-westerse landen die deze interventies vaak zagen als inmenging en neo-imperialisme.

Conclusie

Het gevoel van morele superioriteit na de Tweede Wereldoorlog heeft westerse interventies zowel politiek als moreel gelegitimeerd, maar heeft ook geleid tot tunnelvisie en beschuldigingen van hypocrisie. Deze houding heeft aanzienlijke gevolgen gehad voor internationale betrekkingen en de perceptie van westerse acties wereldwijd.

De Veranderende Wereldorde: Van Unipolariteit naar Multipolariteit

Na de Koude Oorlog, en specifiek na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie in 1991, werd de Verenigde Staten beschouwd als de enige supermacht, wat leidde tot een unipolaire wereldorde. Echter, in de afgelopen decennia is de wereldorde veranderd naar een meer multipolaire structuur, met meerdere grootmachten die invloed uitoefenen op het wereldtoneel. 

1. De Unipolaire Wereldorde (1991-2000s)

• Dominantie van de Verenigde Staten: Na het einde van de Koude Oorlog domineerde de Verenigde Staten zowel militair als economisch. Ze hadden de grootste militaire macht en een dominante positie in internationale organisaties zoals de VN, IMF, en de Wereldbank. De Amerikaanse waarden van democratie en vrije markt werden wereldwijd gepromoot.

• Economische Globalisering: De jaren 1990 en vroege 2000s zagen een toename van economische globalisering, aangedreven door technologie en handel. De Verenigde Staten speelde een centrale rol in deze globalisering, wat hun economische en politieke invloed verder versterkte.

2. De Opkomst van Multipolariteit (2000s-heden)

• Opkomst van China: China is uitgegroeid tot een van de grootste economische machten ter wereld, met een snelle industriële groei en technologische vooruitgang. China heeft ook zijn militaire capaciteiten aanzienlijk uitgebreid en speelt een steeds grotere rol in internationale instellingen en initiatieven zoals de Belt and Road Initiative.

• Heropleving van Rusland: Onder leiding van Vladimir Poetin heeft Rusland zijn militaire en politieke invloed hersteld. Het land speelt een cruciale rol in regio's zoals het Midden-Oosten en Oost-Europa en heeft zijn invloed uitgebreid via energiepolitiek en militaire interventies.

• Andere Opkomende Grootmachten:

  • India: India groeit snel en wordt steeds belangrijker als economische en militaire macht. Het land speelt een grotere rol in internationale fora en regionale samenwerkingsverbanden.
  • Europees Unie (EU): Hoewel geen traditionele grootmacht, heeft de EU aanzienlijke economische macht en invloed op mondiale aangelegenheden, vooral op het gebied van handel en milieu.
  • Brazilië en Zuid-Afrika: Deze landen, samen met andere opkomende economieën, hebben regionale invloed en spelen een rol in multilaterale organisaties zoals de BRICS (Brazilië, Rusland, India, China, Zuid-Afrika).

3. Gevolgen van een Multipolaire Wereldorde

• Diversificatie van Macht: De verschuiving naar multipolariteit betekent dat geen enkele staat volledige dominantie heeft. Dit leidt tot een complexer machtsspel met meerdere centra van invloed die samenwerken en concurreren.

• Internationale Samenwerking en Concurrentie: Er is een mix van samenwerking en concurrentie tussen grootmachten. Internationale samenwerking is essentieel voor het aanpakken van mondiale uitdagingen zoals klimaatverandering, terrorisme en pandemieën. Tegelijkertijd concurreren grootmachten om invloedssferen, economische dominantie, en technologische suprematie.

• Instabiliteit en Complexiteit: De multipolaire wereldorde kan leiden tot meer instabiliteit en conflicten, aangezien grootmachten soms tegengestelde belangen hebben. Dit kan resulteren in regionale conflicten en een complexe diplomatieke dynamiek.

Conclusie

De wereldorde is verschoven van een unipolaire structuur met de Verenigde Staten als enige supermacht naar een multipolaire structuur met meerdere grootmachten zoals China, Rusland, India, en de EU. Deze verschuiving heeft geleid tot een meer gediversifieerde en complexe internationale dynamiek, waarin samenwerking en concurrentie tussen grootmachten hand in hand gaan.

De Pax Americana en Amerikaanse Hegemonie

De term "Pax Americana" verwijst naar een periode van relatief wereldwijde stabiliteit en orde die voortkwam uit de dominantie van de Verenigde Staten na de Tweede Wereldoorlog. Deze periode wordt gekenmerkt door Amerikaanse militaire, economische, en culturele hegemonie. 

1. Kenmerken van de Pax Americana

• Militaire Dominantie: De Verenigde Staten hebben sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog de grootste en meest geavanceerde krijgsmacht ter wereld. Dit militaire overwicht heeft hen in staat gesteld om wereldwijd invloed uit te oefenen en interventies uit te voeren wanneer nodig, zoals in Korea, Vietnam, Irak en Afghanistan.

• Economische Overmacht: De VS speelden een centrale rol in de oprichting van het naoorlogse economische systeem, inclusief het IMF, de Wereldbank, en de WTO (voorheen GATT). De Amerikaanse dollar werd de dominante reservevaluta, en de Amerikaanse economie bleef de grootste ter wereld.

• Culturele Invloed: Amerikaanse culturele producten, zoals films, muziek, technologie, en mode, hebben wereldwijd aanzienlijke invloed gehad. Dit heeft bijgedragen aan de verspreiding van Amerikaanse waarden en levensstijlen.

2. Handhaving van Amerikaanse Hegemonie

• Politieke en Economische Instrumenten: De VS gebruiken een combinatie van diplomatieke, economische, en militaire middelen om hun hegemonie te behouden. Dit omvat militaire bases wereldwijd, deelname aan en leiding van internationale organisaties, en economische sancties tegen tegenstanders.

• Strategische Allianties: Door allianties zoals de NAVO en bilaterale verdragen met landen in Azië, het Midden-Oosten en andere regio's, hebben de VS hun invloedssferen uitgebreid en versterkt. Deze allianties helpen bij het projecteren van Amerikaanse macht en het handhaven van wereldwijde stabiliteit volgens Amerikaanse belangen.

3. Uitdagingen voor de Amerikaanse Hegemonie

• Opkomst van Andere Grootmachten: Zoals eerder vermeld, heeft de opkomst van landen zoals China, Rusland, en India de unipolaire wereldorde uitgedaagd. Deze landen zoeken naar meer invloed en autonomie, wat leidt tot een multipolaire wereldorde.

• Economische Uitdagingen: De wereldwijde financiële crisis van 2008 en de daaropvolgende economische veranderingen hebben de economische dominantie van de VS aangetast. Andere landen, vooral China, zijn belangrijke economische spelers geworden.

• Militaire en Politieke Complexiteit: Conflicten zoals in Irak en Afghanistan hebben de beperkingen van militaire interventies laten zien en hebben geleid tot een heroverweging van de Amerikaanse strategie. De groeiende invloed van niet-statelijke actoren zoals terroristische groeperingen en cyberdreigingen vormen nieuwe uitdagingen.

4. Kritiek en Debat

• Morele en Ethische Vraagstukken: De Amerikaanse hegemonie wordt soms bekritiseerd vanwege haar interventies en het opleggen van beleid dat als imperialistisch wordt beschouwd. De zogenaamde morele superioriteit van de VS wordt in twijfel getrokken, vooral wanneer interventies leiden tot instabiliteit of mensenrechtenschendingen.

• Internationale Reputatie: De Amerikaanse rol in internationale politiek is soms controversieel, en de perceptie van de VS varieert wereldwijd. Beleidsbeslissingen, zoals de oorlog in Irak en de steun aan autoritaire regimes, hebben de reputatie van de VS aangetast.

Conclusie

De Pax Americana heeft geleid tot een periode van Amerikaanse dominantie in militaire, economische, en culturele sferen. Hoewel deze hegemonie stabiliteit en voorspoed heeft gebracht, staat deze nu voor uitdagingen door de opkomst van andere grootmachten en toenemende kritiek op Amerikaanse interventies en beleid. De verschuiving naar een multipolaire wereldorde verandert de dynamiek van deze hegemonie, wat leidt tot een meer complexe en diverse internationale arena.

Vergelijking tussen het Romeinse Rijk en de VS onder de "Pax Americana"

De term "Pax Americana" wordt vaak vergeleken met de "Pax Romana," een periode van relatieve vrede en stabiliteit onder het Romeinse Rijk. Hoewel er veel verschillen zijn tussen het Romeinse Rijk en de Verenigde Staten, kunnen we bepaalde parallellen trekken in termen van hegemonie, militaire dominantie, economische invloed, en culturele impact. 

1. Hegemonie en Geopolitieke Dominantie

• Romeinse Rijk: Het Romeinse Rijk was het dominante machtcentrum in het Middellandse Zeegebied en delen van Europa, Afrika, en Azië. Het rijk breidde zich uit door militaire veroveringen en had een gecentraliseerd bestuurssysteem dat stabiliteit bracht over een groot gebied.

• Verenigde Staten ("Pax Americana"): Na de Tweede Wereldoorlog werden de Verenigde Staten de dominante wereldmacht. De VS hebben wereldwijde invloed via militaire aanwezigheid, economische macht, en diplomatieke relaties. De Amerikaanse hegemonie wordt gekenmerkt door strategische allianties zoals de NAVO en een netwerk van militaire bases wereldwijd.

2. Militaire Macht

• Romeinse Rijk: De Romeinse legioenen waren de kern van Rome’s militaire macht en speelden een cruciale rol in het handhaven van de orde en het uitbreiden van het rijk. De militaire infrastructuur, zoals wegen en forten, ondersteunde snelle mobilisatie en communicatie.

• Verenigde Staten: De VS hebben de grootste en technologisch meest geavanceerde krijgsmacht ter wereld. Dit stelt hen in staat om snel te reageren op bedreigingen en wereldwijd militaire operaties uit te voeren. De VS gebruiken hun militaire macht ook om internationale normen en veiligheid te handhaven.

3. Economische Invloed

• Romeinse Rijk: Het Romeinse Rijk had een geavanceerde economie gebaseerd op landbouw, handel, en belastingheffing. Rome was het economische centrum van het rijk, en de Romeinse munt werd wijdverspreid gebruikt. Economische stabiliteit werd bevorderd door infrastructuur zoals wegen en aquaducten.

• Verenigde Staten: De Amerikaanse economie is de grootste ter wereld en heeft een aanzienlijke invloed op de mondiale markten. De Amerikaanse dollar fungeert als de belangrijkste reservevaluta. De VS spelen een centrale rol in internationale economische instellingen zoals het IMF en de Wereldbank, en bevorderen vrijhandel en globalisering.

4. Culturele Impact

• Romeinse Rijk: De Romeinse cultuur en rechtspraak hadden een diepgaande invloed op de veroverde gebieden. Latijn werd de dominante taal, en Romeinse architectuur, kunst, en technologie werden overgenomen door vele culturen binnen het rijk.

• Verenigde Staten: Amerikaanse cultuur heeft een wereldwijde invloed via films, muziek, technologie, en mode. Hollywood, Silicon Valley, en Amerikaanse universiteiten dragen bij aan de wereldwijde verspreiding van Amerikaanse waarden en levensstijlen. Engels is de dominante taal geworden in internationale zaken en wetenschap.

5. Problemen en Uitdagingen

• Romeinse Rijk: Het Romeinse Rijk werd uiteindelijk geconfronteerd met interne corruptie, economische problemen, en druk van buitenaf door invasies van barbaarse stammen. Deze factoren droegen bij aan de uiteindelijke val van het rijk.

• Verenigde Staten: De VS staan voor uitdagingen zoals politieke polarisatie, economische ongelijkheid, en opkomende grootmachten zoals China en Rusland. Daarnaast zijn er interne debatten over de rol van de VS in wereldwijde interventies en het behoud van hegemonie.

Conclusie

Hoewel het Romeinse Rijk en de Verenigde Staten in verschillende tijdperken en contexten bestaan, zijn er opmerkelijke parallellen in hun rollen als hegemonische machten die stabiliteit en orde handhaven, zowel militair, economisch als cultureel. Beide rijken hebben een diepe invloed gehad op de wereld om hen heen, hoewel ze ook geconfronteerd worden met uitdagingen die hun dominantie kunnen ondermijnen.

Voorbeelden van Amerikaanse Hegemonie en Soevereine Ongelijkheid

De Amerikaanse hegemonie, ook wel "Pax Americana" genoemd, heeft een significante invloed op de wereldorde, met name in Europa en op het gebied van soevereine gelijkheid. Hier zijn twee voorbeelden die deze invloed illustreren:

1. De Veiligheidscompetitie in Europa en Amerikaanse Dominantie

Na de Tweede Wereldoorlog hebben de Verenigde Staten een cruciale rol gespeeld in de veiligheid en stabiliteit van Europa. Dit heeft geleid tot een afname van machtscompetitie tussen Europese landen vanwege de volgende redenen:

• NAVO en Collectieve Veiligheid: De oprichting van de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (NAVO) in 1949 was een direct resultaat van de Amerikaanse inspanningen om een collectief veiligheidsmechanisme te creëren. NAVO-lidstaten hebben zich verbonden aan het principe van collectieve verdediging, wat betekent dat een aanval op één lidstaat wordt beschouwd als een aanval op alle lidstaten. Dit heeft geleid tot een aanzienlijke vermindering van de noodzaak voor individuele Europese landen om militaire macht op te bouwen tegen elkaar, aangezien hun veiligheid wordt gegarandeerd door de gezamenlijke macht van de NAVO, met de VS als belangrijkste militaire macht binnen de alliantie.

• Amerikaanse Militaire Aanwezigheid: De voortdurende aanwezigheid van Amerikaanse troepen en militaire bases in Europa heeft bijgedragen aan de stabiliteit in de regio. Deze aanwezigheid dient als een afschrikmiddel tegen potentiële agressors en biedt veiligheidsgaranties aan Europese landen. Dit heeft landen zoals Duitsland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk in staat gesteld om zich meer te concentreren op economische ontwikkeling en integratie binnen de Europese Unie, in plaats van op militaire concurrentie.

2. Soevereine Ongelijkheid en Amerikaanse Hegemonie

Een kenmerk van hegemonische macht is dat deze vaak geen wederzijdse beperkingen accepteert, wat leidt tot soevereine ongelijkheid. Dit betekent dat de hegemoniale macht, in dit geval de Verenigde Staten, een disproportionele invloed heeft op het internationale systeem en beslissingen neemt zonder dezelfde mate van wederkerigheid te verwachten of te accepteren. Enkele voorbeelden hiervan zijn:

• Unilaterale Acties: De Verenigde Staten hebben herhaaldelijk unilaterale militaire acties ondernomen zonder goedkeuring van internationale instanties zoals de Verenigde Naties. Voorbeelden hiervan zijn de invasie van Irak in 2003 en de interventie in Libië in 2011. Deze acties werden gerechtvaardigd door nationale veiligheidsbelangen, maar negeerden vaak de soevereiniteit van de betrokken landen en de standpunten van andere staten.

• Economische Sancties en Handelsbeleid: De VS hebben vaak economische sancties opgelegd aan andere landen om politieke doelen te bereiken, zoals de sancties tegen Iran en Noord-Korea. Deze sancties worden vaak zonder brede internationale consensus geïmplementeerd en weerspiegelen de mogelijkheid van de VS om unilateraal handels- en economische regels op te leggen aan andere staten, ondanks tegenstand van andere landen en soms zelfs van bondgenoten.

• Invloed op Internationale Organisaties: De dominantie van de VS in internationale organisaties zoals de Wereldbank en het IMF stelt hen in staat om disproportionele invloed uit te oefenen op het wereldwijde economische beleid. De stemverhoudingen en beslissingsmacht binnen deze organisaties zijn vaak in het voordeel van de VS en hun bondgenoten, wat leidt tot een situatie waarin de belangen van andere landen minder zwaar wegen.

Conclusie

De Amerikaanse hegemonie heeft geleid tot een vermindering van machtscompetitie in Europa door middel van veiligheidsallianties zoals de NAVO en de aanwezigheid van Amerikaanse troepen. Tegelijkertijd heeft de hegemoniale positie van de VS geleid tot soevereine ongelijkheid, waarbij de VS vaak unilaterale acties ondernemen en disproportionele invloed uitoefenen op internationale economische en politieke besluitvorming.

Politieke Westen versus de Rest van de Wereld: Een Vergelijking

De dynamiek tussen het politieke Westen en de rest van de wereld wordt gekenmerkt door verschillende waarden, beleidsbenaderingen en geopolitieke belangen. Het politieke Westen, bestaande uit Noord-Amerikaanse en West-Europese landen, staat vaak in contrast met opkomende grootmachten en andere geopolitieke entiteiten. Hier volgt een vergelijking van enkele belangrijke aspecten.

1. Waarden en Ideologieën

• Politieke Westen:

  • Democratie en Mensenrechten: Westerse landen promoten vaak democratie, de rechtsstaat, en mensenrechten als universele waarden. Deze waarden worden benadrukt in binnenlands beleid en buitenlandse betrekkingen.
  • Vrijemarkteconomie: Er is een sterke nadruk op kapitalistische economische systemen, met een focus op vrijhandel, privatisering, en minimalisering van staatsinterventie in de economie.
  • Multilateralisme: Het Westen hecht waarde aan internationale samenwerking en het functioneren binnen internationale instellingen zoals de VN, de NAVO, de EU, en de WTO.

• Rest van de Wereld:

  • Diversiteit in Politieke Systemen: Landen zoals China, Rusland, en verschillende staten in het Midden-Oosten en Afrika hebben vaak autoritaire of hybride regimes die sterk verschillen van de westerse democratische modellen.
  • Economische Variabiliteit: Er zijn diverse economische systemen, variërend van staatsgeleide economieën (zoals in China) tot opkomende markteconomieën (zoals in India en Brazilië) en grondstofafhankelijke economieën (zoals in veel Afrikaanse landen).
  • Soevereiniteit en Non-interventie: Veel niet-westerse landen leggen de nadruk op nationale soevereiniteit en verzetten zich tegen westerse inmenging in binnenlandse aangelegenheden.

2. Geopolitieke Interesses en Invloed

• Politieke Westen:

  • Militaire Allianties en Veiligheid: Het Westen, met name door de NAVO, heeft uitgebreide militaire allianties die dienen als veiligheidsnetwerken en als middel om politieke invloed uit te oefenen.
  • Economische Dominantie: Westerse landen hebben een grote invloed op de mondiale economie door hun controle over belangrijke financiële instellingen en markten. De Amerikaanse dollar fungeert als de dominante reservevaluta.
  • Kulturele Invloed: De invloed van westerse cultuur is wereldwijd merkbaar, vooral door media, entertainment, en technologie, wat bijdraagt aan de verspreiding van westerse waarden.

• Rest van de Wereld:

  • Regionale Invloedssferen: Opkomende grootmachten zoals China en India ontwikkelen hun eigen invloedssferen in Azië, Afrika, en Latijns-Amerika. China’s Belt and Road Initiative is een voorbeeld van economische en strategische expansie.
  • Alternatieve Allianties: Landen zoals Rusland en China vormen alternatieve machtsblokken en allianties, zoals de BRICS-groep en de Shanghai Samenwerkingsorganisatie (SCO), als tegenwicht tegen westerse dominantie.
  • Culturele en Ideologische Diversiteit: Er is een sterke nadruk op het behoud van culturele en nationale identiteit als tegenwicht tegen westerse culturele dominantie.

3. Internationale Betrekkingen en Conflicten

• Politieke Westen:

  • Humanitaire Interventies: Het Westen heeft een geschiedenis van humanitaire interventies en regimeveranderingen, vaak gerechtvaardigd door de noodzaak om mensenrechten te beschermen (bijv. Kosovo, Libië).
  • Sancties en Economische Druk: Westerse landen gebruiken vaak economische sancties als middel om politieke doelen te bereiken en druk uit te oefenen op landen die hun normen schenden (bijv. sancties tegen Iran en Rusland).

• Rest van de Wereld:

  • Verzet tegen Westerse Interventie: Veel niet-westerse landen verzetten zich tegen wat zij zien als westerse hegemonie en interventiepolitiek. Dit verzet manifesteert zich in fora zoals de VN en regionale samenwerkingsverbanden.
  • Onafhankelijke Buitenlandse Beleid: Landen zoals China en Rusland voeren een onafhankelijk buitenlands beleid dat gericht is op het versterken van hun eigen invloed en het verminderen van westerse dominantie in hun respectieve regio's.

Conclusie

De dynamiek tussen het politieke Westen en de rest van de wereld wordt gekenmerkt door verschillen in waarden, politieke systemen, en geopolitieke belangen. Terwijl het Westen vaak de nadruk legt op democratie, mensenrechten, en vrijemarkteconomieën, streven veel niet-westerse landen naar het behoud van nationale soevereiniteit en ontwikkelen zij alternatieve machtsblokken en economische modellen. Deze complexiteit leidt tot een voortdurende interactie van samenwerking, competitie, en conflict in de mondiale politiek.

Optimistische Ambities van de VS: Project for a New American Century

Het "Project for a New American Century" (PNAC) was een neoconservatieve denktank die eind jaren '90 opriep tot een versterking van de Amerikaanse macht en invloed wereldwijd. Hun visie benadrukte het belang van de VS als wereldleider en het bevorderen van liberale democratische normen. Echter, deze ambitie werd al voorspeld als een systeem dat inherent conflictueus zou zijn, afhankelijk van voortdurende spanningen en conflicten. Hieronder wordt dit verder uitgewerkt.

1. Optimistische Ambities en Liberale Democratische Normen

• Versterking van de Amerikaanse Hegemonie: PNAC pleitte voor een sterke militaire aanwezigheid wereldwijd om de Amerikaanse belangen te beschermen en om een mondiale orde te handhaven waarin liberale democratische waarden zouden floreren. Dit omvatte een substantiële verhoging van het defensiebudget en een agressieve buitenlandse politiek.

• Promotie van Democratie en Vrijheid: De denktank geloofde dat de VS een unieke rol hadden in het promoten van democratie, mensenrechten en economische vrijheid wereldwijd. Dit werd gezien als niet alleen een morele verplichting maar ook als een strategische noodzaak om de stabiliteit en veiligheid te bevorderen.

2. Voorspelling van een Conflictueus Systeem

• Afhankelijkheid van Voortdurende Conflicten: De visie van PNAC erkende impliciet dat het behoud van Amerikaanse hegemonie waarschijnlijk afhankelijk zou zijn van het managen van mondiale spanningen en conflicten. Dit zou resulteren in een voortdurende inzet van militaire macht en diplomatieke druk om concurrerende machten te controleren en invloedssferen te behouden.

• Tactiek van Verdeeldheid: De strategie van de VS, zoals voorspeld, zou vaak gericht zijn op het creëren of benutten van spanningen tussen andere grootmachten en regionale actoren. Dit zou hen in staat stellen om concurrenten te verzwakken en hun eigen strategische positie te versterken. Enkele voorbeelden zijn:

  • Duitsland en Rusland: De VS hebben regelmatig maatregelen genomen om nauwere banden tussen Duitsland en Rusland te voorkomen, uit bezorgdheid dat een sterke Duits-Russische alliantie de Amerikaanse invloed in Europa zou ondermijnen. Dit omvat het ondersteunen van sancties tegen Rusland en het bevorderen van energie-onafhankelijkheid voor Europa.

  • China en India: De VS hebben geprobeerd om India te versterken als tegenwicht tegen de groeiende invloed van China in Azië. Dit omvatte strategische samenwerkingsverbanden, militaire oefeningen, en handelsbetrekkingen.

  • Arabieren en Iraniërs: De VS hebben historische allianties met Arabische landen zoals Saudi-Arabië onderhouden, terwijl ze tegelijkertijd een vijandige houding aannamen tegenover Iran. Dit heeft geleid tot een blijvende spanningsdynamiek in het Midden-Oosten, wat de VS in staat stelt om hun strategische belangen te behartigen en de regionale machtsbalans te controleren.

3. Voordelen voor de VS

• Behoud van Invloed: Door het creëren en managen van regionale spanningen en conflicten, kunnen de VS hun militaire en diplomatieke aanwezigheid wereldwijd rechtvaardigen. Dit zorgt ervoor dat ze een cruciale rol blijven spelen in mondiale veiligheidsaangelegenheden.

• Uitschakeling van Concurrenten: Spanningen tussen andere grootmachten en regionale actoren verzwakken deze partijen intern en extern, waardoor hun vermogen om Amerikaanse hegemonie uit te dagen wordt verminderd. Dit helpt de VS om hun dominante positie te behouden zonder directe confrontaties met meerdere grote mogendheden tegelijkertijd.

Conclusie

Het "Project for a New American Century" belichaamde de optimistische ambities van de VS om hun hegemonie te behouden en liberale democratische waarden wereldwijd te bevorderen. Echter, de voorspelling dat dit systeem afhankelijk zou zijn van voortdurende spanningen en conflicten is uitgekomen. Door het aanwakkeren van regionale rivaliteiten en het managen van mondiale conflicten, hebben de VS hun invloed en strategische voordelen behouden, terwijl ze concurrerende mogendheden hebben verzwakt.

De Multipolaire Wereldorde: Economische en Militaire Implicaties

De wereldorde is verschoven naar een meer multipolaire structuur, zowel economisch als militair. Deze verandering heeft gevolgen voor de legitimiteit van westerse hegemonie, vooral in het licht van langdurige en kostbare interventies zoals die in Irak. Hieronder worden de verschillende aspecten van deze verschuiving en de resulterende uitdagingen voor het Westen besproken.

1. Multipolaire Wereldorde: Economisch en Militair

• Economische Multipolariteit:

  • Opkomst van China en India: China en India zijn uitgegroeid tot grote economische machten, met snel groeiende economieën en toenemende invloed op de mondiale markten. China's Belt and Road Initiative is een voorbeeld van hun streven naar wereldwijde economische dominantie.
  • EU als Economische Macht: De Europese Unie blijft een sterke economische speler met aanzienlijke invloed op wereldwijde handelsnormen en -regels.
  • Diversificatie van Economische Macht: Andere opkomende economieën zoals Brazilië en Zuid-Afrika dragen bij aan een meer gediversifieerde wereldorde, waarin economische macht niet langer geconcentreerd is in het Westen.

• Militaire Multipolariteit:

  • Militaire Uitbreiding van China: China heeft zijn militaire capaciteiten aanzienlijk uitgebreid, inclusief een moderne marine en geavanceerde wapentechnologieën, wat hun invloed in de Aziatische regio vergroot.
  • Russische Militaire Assertiviteit: Rusland blijft een belangrijke militaire macht met invloed in regio's zoals Oost-Europa en het Midden-Oosten. De annexatie van de Krim en betrokkenheid in Syrië illustreren hun geopolitieke ambities.
  • Regionale Militaire Allianties: Nieuwe militaire allianties en samenwerkingsverbanden, zoals de Shanghai Cooperation Organisation (SCO), versterken de multipolaire militaire dynamiek.

2. Terugslag in Legitimiteit van het Westen

• Irak-oorlog als Case Study:

  • Langdurige en Kostbare Interventies: De Amerikaanse invasie van Irak in 2003 en de daaropvolgende bezetting hebben enorme kosten met zich meegebracht, zowel financieel als in termen van menselijk leven. De rechtvaardiging voor de oorlog, zoals de aanwezigheid van massavernietigingswapens, werd uiteindelijk in twijfel getrokken.
  • Verlies van Legitimiteit: De interventie in Irak werd door veel internationale en lokale actoren gezien als illegitiem en als een voorbeeld van Amerikaanse imperialistische ambities. Dit leidde tot een aanzienlijke afname van het vertrouwen in de VS en hun bondgenoten.

• Economische Belastingen:

  • Hoge Kosten van Militaire Acties: Militaire interventies en het onderhouden van een wereldwijd netwerk van militaire bases kosten enorm veel geld. Dit heeft geleid tot begrotingstekorten en economische spanningen binnen de VS.
  • Afnemende Binnenlandse Ondersteuning: De kosten van oorlogen en militaire interventies hebben geleid tot groeiende ontevredenheid onder de Amerikaanse bevolking, wat de politieke druk vergroot om het buitenlands beleid te herzien.

• Geopolitieke Reputatieschade:

  • Perceptie van Dubbele Standaarden: Het Westen wordt vaak beschuldigd van hypocrisie en dubbele standaarden, vooral wanneer interventies worden uitgevoerd onder het mom van mensenrechten of democratie, maar de werkelijke motieven als economisch of strategisch worden gezien.
  • Toenemende Invloed van Alternatieve Machten: De opkomst van andere grootmachten zoals China en Rusland biedt alternatieven voor landen die zich willen ontworstelen aan westerse dominantie. Deze landen bieden vaak economische en militaire steun zonder de politieke voorwaarden die het Westen stelt.

Multipolaire Wereldorde: De Veranderende Dynamiek en de Oekraïne Oorlog

De verschuiving naar een multipolaire wereldorde wordt steeds duidelijker, vooral door de groeiende ontevredenheid onder niet-westerse landen over de huidige hegemonie van het Westen. Deze landen streven naar een systeem waarin meerdere grootmachten invloed uitoefenen, wat leidt tot een meer gebalanceerde en rechtvaardige internationale structuur. De oorlog in Oekraïne kan worden gezien als een uiting van deze veranderende dynamiek. Hieronder worden deze aspecten verder uitgewerkt.

1. Ontevredenheid over de Westerse Wereldorde

• Behoefte aan Soevereiniteit: Veel landen buiten het Westen voelen zich beperkt door een wereldorde die wordt gedomineerd door de VS en zijn bondgenoten. Ze streven naar een systeem waarin hun soevereiniteit en onafhankelijkheid worden gerespecteerd zonder inmenging van buitenaf.

• Economische Onevenwichtigheden: De huidige wereldorde heeft geleid tot economische structuren die vaak in het voordeel van westerse landen werken, met oneerlijke handelspraktijken en financiële systemen die ontwikkelingslanden benadelen.

• Politieke Dubbele Standaarden: Westerse interventies en sancties worden vaak gezien als hypocriet en als het handhaven van een dubbele standaard, waarbij de belangen van het Westen worden voorgetrokken boven die van andere landen.

2. Multipolaire Wereldorde: Alternatieve Visies

• Opkomst van China en Rusland: China en Rusland spelen een centrale rol in het promoten van een multipolaire wereldorde. Beide landen hebben hun invloed en allianties uitgebreid om een tegenwicht te bieden tegen westerse hegemonie.

  • China's Belt and Road Initiative: Dit project vergroot China's economische invloed door infrastructuurinvesteringen en handelsroutes te ontwikkelen in Azië, Afrika en Europa.
  • Russische Invloed in Oost-Europa en het Midden-Oosten: Rusland heeft zijn militaire en politieke invloed versterkt door betrokkenheid in conflicten zoals in Syrië en Oekraïne.

• BRICS en Regionale Samenwerkingsverbanden: Groepen zoals BRICS (Brazilië, Rusland, India, China, Zuid-Afrika) en de Shanghai Cooperation Organisation (SCO) bevorderen economische en strategische samenwerking buiten de invloed van westerse instellingen.

3. Oekraïne Oorlog als Geopolitieke Verschuiving

• Russische Strategie: De oorlog in Oekraïne kan worden gezien als een poging van Rusland om zijn invloedssfeer te behouden en uit te breiden, en om de westerse invloed in zijn directe omgeving tegen te gaan. Rusland ziet de uitbreiding van de NAVO naar het oosten als een directe bedreiging voor zijn veiligheid en soevereiniteit.

• Reaktie van Niet-Westerse Landen: Veel niet-westerse landen hebben ambivalente of neutrale standpunten ingenomen ten aanzien van de oorlog in Oekraïne, waarbij ze de acties van Rusland niet expliciet veroordelen. Dit kan worden geïnterpreteerd als een teken van solidariteit tegen westerse dominantie en een verlangen naar een multipolaire wereldorde.

• Internationale Gevolgen: De oorlog heeft de spanningen tussen het Westen en niet-westerse grootmachten zoals China en Rusland vergroot. Het heeft ook de energie- en voedselzekerheid wereldwijd beïnvloed, wat leidt tot verdere ontevredenheid over de huidige wereldorde.

Conclusie

De groeiende ontevredenheid onder niet-westerse landen over de huidige wereldorde, geleid door het Westen, heeft geleid tot een verschuiving naar een multipolaire wereldorde. Deze landen streven naar meer soevereiniteit, economische rechtvaardigheid en respect voor hun politieke systemen. De oorlog in Oekraïne kan worden gezien als een manifestatie van deze verschuiving, waarbij Rusland probeert zijn invloed te behouden en uit te breiden tegen de westerse hegemonie. Dit benadrukt de complexe dynamiek van een wereld die steeds meer multipolair wordt.

Versnelde Ontwikkelingen van BRICS: Een Reactie op Westerse Dominantie en de Oorlog in Oekraïne

De BRICS-landen (Brazilië, Rusland, India, China en Zuid-Afrika) hebben de afgelopen tweeënhalf jaar hun samenwerking en ontwikkelingen versneld. Deze versnelling is gedeeltelijk een reactie op de geopolitieke situatie, met name de oorlog in Oekraïne en de wens om westerse dominantie tegen te gaan. Hieronder worden de redenen en de ontwikkelingen binnen de BRICS-groep verder uitgewerkt.

1. Motivaties voor Versnelde Ontwikkeling

• Ondersteuning van Rusland: BRICS-landen willen voorkomen dat Rusland wordt verslagen, wat de westerse invloed zou versterken en hun eigen strategische posities zou verzwakken. Door nauwere samenwerking binnen BRICS kunnen deze landen Rusland economisch en politiek ondersteunen.

• Tegenwicht tegen Westerse Hegemonie: De BRICS-landen streven naar een multipolaire wereldorde waarin ze meer invloed en autonomie hebben. Versnelde samenwerking helpt hen om gezamenlijk sterker te staan tegen westerse dominantie.

• Economische Onafhankelijkheid: De BRICS-landen werken aan economische samenwerking die minder afhankelijk is van westerse financiële systemen en valuta’s, zoals de Amerikaanse dollar. Dit vermindert hun kwetsbaarheid voor economische sancties en andere vormen van westerse druk.

2. Versnelde Ontwikkelingen en Samenwerkingen

• Economische Samenwerking en Handel:

  • BRICS Development Bank: De New Development Bank (NDB) is opgericht om infrastructuur- en duurzame ontwikkelingsprojecten te financieren in BRICS- en andere opkomende economieën. Deze bank biedt een alternatief voor de Wereldbank en het IMF.
  • Handelsakkoorden: BRICS-landen hebben bilaterale en multilaterale handelsakkoorden versneld om handel onderling te bevorderen en hun afhankelijkheid van westerse markten te verminderen.

• Financiële Integratie:

  • Valutamandaten: Er is een toegenomen focus op het gebruik van lokale valuta’s in plaats van de Amerikaanse dollar voor bilaterale handelstransacties. Dit helpt om de invloed van de Amerikaanse financiële sector te verminderen.
  • Betalingssystemen: De ontwikkeling van alternatieve betalingssystemen zoals het Chinese CIPS (Cross-Border Interbank Payment System) als alternatief voor SWIFT biedt meer onafhankelijkheid van westerse financiële infrastructuren.

• Energie en Grondstoffen:

  • Energie-allianties: BRICS-landen, vooral China en India, hebben hun energie-allianties versterkt om stabiele toevoer van energiebronnen zoals olie en gas te waarborgen, vaak vanuit Rusland en andere niet-westerse landen.
  • Grondstoffenhandel: Er zijn initiatieven om de handel in grondstoffen onder BRICS-landen te vergroten, wat hen helpt om strategische controle over vitale grondstoffen te behouden.

3. Politieke en Geopolitieke Samenwerking

• Diplomatieke Initiatieven: BRICS-landen coördineren hun diplomatieke strategieën om een gezamenlijk front te vormen tegen westerse beleidsmaatregelen die als bedreigend worden gezien. Dit omvat gezamenlijke verklaringen en standpunten in internationale fora zoals de VN.

• Regionale Invloed:

  • China's Belt and Road Initiative (BRI): Hoewel niet exclusief voor BRICS, speelt BRI een grote rol in het versterken van economische banden en infrastructuurontwikkeling in BRICS-landen en daarbuiten.
  • Russische en Chinese Allianties: Rusland en China hebben hun strategische samenwerking verdiept, wat helpt bij het versterken van de gezamenlijke positie van BRICS tegen westerse invloed.

Conclusie

De afgelopen tweeënhalf jaar hebben de BRICS-landen hun samenwerking en ontwikkeling versneld in reactie op de geopolitieke situatie, vooral de oorlog in Oekraïne en de wens om westerse dominantie tegen te gaan. Door nauwere economische, financiële, en geopolitieke samenwerking streven deze landen naar een multipolaire wereldorde waarin ze meer invloed en autonomie hebben. Deze versnelde ontwikkelingen versterken de positie van de BRICS-landen en bieden een robuust tegenwicht tegen westerse hegemonie.

De Ongeloofwaardigheid van de "Rule-Based International Order"

De term "rule-based international order" verwijst naar een mondiale structuur waarin staten en andere internationale actoren handelen volgens vastgestelde regels en normen. Deze orde is gebaseerd op twee belangrijke pijlers: het internationale recht, zoals vastgelegd door de Verenigde Naties (VN), en de rechten van de mens. Er is echter toenemende kritiek dat westerse landen deze regels selectief toepassen, wat leidt tot beschuldigingen van hypocrisie en soevereine ongelijkheid. Hieronder worden deze kritiekpunten verder uitgewerkt.

1. Twee Setjes Regels

• Internationaal Recht (VN): Het internationale recht, zoals vastgelegd door de VN, vormt de basis voor de regels en normen die staten zouden moeten volgen. Dit omvat principes zoals soevereiniteit, territoriale integriteit, en het recht op zelfbeschikking.

• Rechten van de Mens: Mensenrechten vormen een andere cruciale pijler van de internationale orde. Deze rechten zijn vastgelegd in documenten zoals de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens en worden gepromoot en beschermd door verschillende internationale organen en verdragen.

2. Selectieve Toepassing door het Westen

• Kosovo vs. De Krim:

  • Kosovo (Zelfbeschikking): In 1999 intervenieerde de NAVO in Kosovo zonder een VN-mandaat, met als doel de bescherming van etnische Albanezen tegen Servische troepen. In 2008 verklaarde Kosovo eenzijdig zijn onafhankelijkheid, wat door veel westerse landen werd erkend op basis van het recht op zelfbeschikking.
  • De Krim (Territoriale Integriteit): In 2014 annexeerde Rusland de Krim na een controversieel referendum. Westerse landen veroordeelden deze annexatie op basis van het principe van territoriale integriteit van Oekraïne, terwijl ze in het geval van Kosovo het recht op zelfbeschikking benadrukten.

• Interventies in Syrië en Irak:

  • Syrië: Westerse troepen, met name de VS, hebben militaire operaties uitgevoerd in Syrië, aanvankelijk gericht tegen IS en later betrokken bij de bredere burgeroorlog. Deze interventies werden vaak uitgevoerd zonder toestemming van de Syrische regering of een VN-mandaat, wat vragen oproept over de schending van Syrische soevereiniteit.
  • Irak: De invasie van Irak in 2003 door de VS en hun bondgenoten werd uitgevoerd zonder een VN-mandaat en werd gerechtvaardigd met argumenten over massavernietigingswapens die later ongegrond bleken te zijn. Deze interventie heeft geleid tot langdurige instabiliteit en humanitaire crises in de regio.

• Bombardementen in Jemen: Sinds 2015 ondersteunen westerse landen, met name de VS en het VK, de door Saudi-Arabië geleide coalitie in Jemen. Deze betrokkenheid omvat de levering van wapens en logistieke steun, ondanks de ernstige humanitaire gevolgen en beschuldigingen van oorlogsmisdaden door de coalitie.

3. Soevereine Ongelijkheid

De selectieve toepassing van internationale regels door westerse landen benadrukt de soevereine ongelijkheid in de mondiale orde. Westerse landen gebruiken internationale normen en rechten op een manier die hun eigen strategische belangen dient, terwijl ze dezelfde normen schenden wanneer deze hun belangen schaden.

• Dubbele Standaarden: Westerse landen worden beschuldigd van het hanteren van dubbele standaarden door regels en normen te promoten wanneer het hen uitkomt, en deze te negeren of te schenden in andere situaties. Dit ondermijnt de geloofwaardigheid van de rule-based international order en versterkt het idee van soevereine ongelijkheid.

• Macht en Invloed: De dominantie van westerse landen in internationale instellingen zoals de VN, IMF, en Wereldbank stelt hen in staat om regels en normen te beïnvloeden op een manier die hun belangen beschermt. Dit leidt tot een onevenwichtige machtsverdeling waarbij niet-westerse landen vaak benadeeld worden.

Conclusie

De verschuiving van een unipolaire naar een multipolaire wereldorde markeert een cruciaal moment in de internationale politiek. Terwijl westerse landen jarenlang de toon hebben gezet met hun dominantie in militaire, economische en culturele sferen, zijn er nu nieuwe grootmachten opgestaan die pleiten voor een meer evenwichtige verdeling van macht en invloed. Deze transitie is niet zonder uitdagingen, vooral door de dubbelzinnigheden en inconsistenties in de toepassing van internationale regels door het Westen.

De gebeurtenissen in Kosovo, de Krim, Irak, Syrië en Jemen illustreren de hypocrisie die vaak wordt waargenomen in westerse interventies, waarbij principes van zelfbeschikking en territoriale integriteit selectief worden toegepast naar gelang hun strategische belangen. Deze dubbele standaarden hebben de geloofwaardigheid van de "rule-based international order" ondermijnd en hebben geleid tot toenemende ontevredenheid onder niet-westerse landen.

In reactie hierop hebben landen zoals China, Rusland, India en andere BRICS-naties hun samenwerking versneld, in een poging om een tegenwicht te bieden tegen westerse hegemonie en te streven naar een rechtvaardiger en meer gebalanceerde wereldorde. De oorlog in Oekraïne fungeert als een katalysator voor deze verschuiving, waarbij de spanningen en conflicten de noodzaak benadrukken voor een nieuwe benadering van mondiale governance.

De toekomst van de internationale orde hangt af van het vermogen van alle landen om samen te werken op basis van wederzijds respect, soevereiniteit en gelijkheid. Het is essentieel dat de principes van internationaal recht en mensenrechten consistent en eerlijk worden toegepast, zonder dubbele standaarden. Alleen dan kan een stabiele en rechtvaardige wereldorde worden gerealiseerd, waarin alle naties kunnen floreren.

De weg naar een multipolaire wereldorde biedt de mogelijkheid om een nieuwe balans te vinden, een die de diversiteit van onze wereld respecteert en waarin elke natie de ruimte krijgt om zijn eigen pad te volgen. Deze uitdaging biedt ook een kans om de fundamenten van mondiale samenwerking te herzien en te versterken, zodat toekomstige generaties kunnen profiteren van een wereld die is gebouwd op rechtvaardigheid en wederzijds respect.