Teheran/Jeruzalem/Washington

In een reeks van gebeurtenissen die het Midden-Oosten aan de rand van een regionaal conflict brengen, hebben Israël en Iran elkaar de afgelopen dagen bestookt met grootschalige aanvallen. Wat begon als een Israëlische militaire operatie gericht op Iraanse nucleaire installaties, is uitgegroeid tot een militaire kettingreactie met wereldwijde repercussies. Terwijl diplomatieke gesprekken afbrokkelen, waarschuwen wereldmachten nu voor een “volle oorlog”.

Israël’s Operatie “Rising Lion”: van kerncentrales tot gasvelden

Israël begon op 13 juni een gecoördineerde militaire operatie tegen strategische doelwitten in Iran. Onder de aangevallen locaties: de nucleaire installaties in Natanz en Isfahan, militaire basissen van de Revolutionaire Garde (IRGC), en – opmerkelijk – energie-infrastructuur zoals de Shahran-brandstofopslagplaats en het Zuid-Pars gasveld, ’s werelds grootste.

De aanval op Zuid-Pars leidde tot een tijdelijke stillegging van de gasproductie en een wereldwijde stijging van olieprijzen met 9%. Volgens analisten betekent deze aanval een “verschuiving naar economische oorlogsvoering”.

Iran slaat terug: Operation True Promise III

Als vergelding lanceerde Iran de grootste raketaanval in zijn geschiedenis: meer dan 150 ballistische raketten en drones werden op Israël afgevuurd. Terwijl het merendeel werd onderschept door het Israëlische en Amerikaanse luchtverdedigingsschild, vielen in Israël minstens drie doden en meer dan 170 gewonden.

In Iran zelf vielen inmiddels 78 doden en honderden gewonden door Israëlische aanvallen – onder wie IRGC-commandanten en kernwetenschappers.

De Verenigde Staten: betrokken maar (nog) niet vechtend

Hoewel de VS stelt geen directe rol te hebben gespeeld in Israël’s aanval, is haar betrokkenheid onmiskenbaar. Amerikaanse Patriot- en THAAD-systemen onderschepten Iraanse projectielen vanuit bases in de regio. Gevechtsvliegtuigen en marineschepen waren ook actief betrokken.

Voormalig president Donald Trump gaf via Truth Social een felle waarschuwing:

“Als Iran een aanval uitvoert op Amerikaanse belangen, zal het de volle kracht van het Amerikaanse leger ondervinden op een schaal die nog nooit is gezien.”

Salami gedood, Pakpour dreigt: ‘De poorten van de hel’

Israël’s aanvallen doodden IRGC-commandant Hossein Salami, wat leidde tot de tijdelijke aanstelling van Mohammad Pakpour. Zijn boodschap was glashelder:

“Als Israël of de VS opnieuw toeslaan, openen wij de poorten van de hel.”

Het Iraanse leiderschap balanceren tussen nationale rouw, militaire voorbereiding en retorische afschrikking.

Diplomatie dood spoor: besprekingen in Oman geannuleerd

De geplande zesde onderhandelingsronde tussen Iran en de VS over het nucleaire dossier, zou op 15 juni in Oman plaatsvinden. Iran annuleerde de deelname kort na de Israëlische aanvallen en noemde verdere gesprekken “zinloos” zolang Israël niet wordt gestopt.

Rusland bood zich intussen aan als bemiddelaar. Minister Lavrov sprak zijn steun uit aan Iran, en vicevoorzitter Kosachev waarschuwde:

“We naderen een volwaardige oorlog. De risico’s op nucleaire escalatie zijn reëel.”

Iran: geen uitbreiding gewenst – tenzij aangevallen

Te midden van al het geweld probeert Iran zich internationaal gematigd te positioneren. Minister van Buitenlandse Zaken Abbas Araghchi verklaarde dat Iran “geen uitbreiding wil van het conflict” maar zich “krachtig zal verdedigen als het opnieuw wordt aangevallen.”

Wat nu?

De komende dagen zullen bepalend zijn. Een verdere aanval op Amerikaanse bases of een disproportionele Israëlische tegenreactie kan het conflict over de rand duwen. Tegelijkertijd blijven Oman, Rusland, en andere regionale actoren zoeken naar een diplomatiek ontsnappingsluik.

De vraag die resteert: blijft het bij wederzijdse afstraffing, of glijdt het Midden-Oosten af naar een allesomvattende oorlog?