21 mei, 2025

Geschreven door: Ilias Tahiri

Een Europese superstaat? Of een unie van soevereine denkers?

In een wereld van botsende grootmachten en geopolitieke verschuivingen klinkt de roep om een verenigd Europa steeds luider. Maar willen we wel een Europese superstaat? Of is het tijd voor een nuchter alternatief: samenwerking zonder centralisering?

De roep om een sterk, autonoom Europa klinkt steeds luider. Oorlog aan de grenzen, technologische achterstand ten opzichte van China en de VS, en interne verdeeldheid zetten druk op de Europese Unie. Vanuit politieke en academische kringen wordt gesuggereerd dat Europa alleen overleeft als het zich ontwikkelt tot een soort superstaat: met een gezamenlijke defensie, één buitenlandse koers, en een centraal bestuur dat de nationale hoofdsteden overstijgt.

Maar is dit werkelijk de weg vooruit? Of verliezen we dan juist wat Europa waardevol maakt?

Soevereiniteit als kracht, niet als obstakel

Europa is geen land. Het is een continent van naties, talen, geschiedenissen en politieke tradities. Die verschillen zijn geen zwakte, maar juist een kracht. Samenwerking hoeft geen uniformiteit te betekenen. In plaats van centralisering kunnen we bouwen aan een model waarin landen hun autonomie behouden, maar wel gezamenlijk optrekken op strategische gebieden zoals defensie, handel en technologie.

Een functionele unie dus — géén federale staat.

Europa als middel, niet als identiteit

De verleiding om van Europa een ideologisch project te maken is begrijpelijk. Maar een overgeïdealiseerd Europa dat moreel superieur meent te zijn aan andere wereldmachten, riskeert wereldvreemd te worden. De wereldorde is multipolair geworden. China, India, Rusland, de VS, Afrikaanse blokken — ze denken anders, handelen anders, en botsen soms met onze waarden.

Dat is geen ramp. Dat is realiteit. Europa moet niet vervallen in moreel verwijtgedrag, maar leren denken in dialoog, invloed en strategische raakvlakken. Anders denken is niet per definitie bedreigend. Het is een uitnodiging tot volwassen geopolitiek.

Defensie, technologie, handel: daar ligt de kracht van Europa

Wat Europa nodig heeft, is geen politieke eenheidsworst, maar slagkracht op de juiste plekken:

• Een gezamenlijke Europese defensiemacht die de afhankelijkheid van de VS vermindert.
• Een verenigde handelsstrategie die Europa sterker maakt tegenover economische reuzen.
• Een investeringsagenda voor technologie, zodat Europa niet achterblijft in AI, energie en infrastructuur.

Zaken als migratie, sociale cultuur, onderwijs en identiteit moeten juist bij de nationale staten blijven. Zij kennen hun bevolking, context en geschiedenis. Brussel kan daar adviseren, maar geen model opleggen.

De toekomst vraagt om volwassen denken, geen blauwdrukfantasie

Willen we echt sterker worden als Europa? Dan moeten we af van de valse tegenstelling tussen een almachtige EU of een uiteenvallend continent. Er is een derde weg: een Europa van autonome staten die samenwerken waar het moet, maar vrij blijven waar het kan.

Geen superstaat. Geen politieke eenheidsdroom. Maar een volwassen unie van samenwerkende democratieën.

Niet gebaseerd op uniformiteit, maar op respect, pragmatisme en het vermogen om met verschillen om te gaan.

Misschien is dát wel de ware Europese kracht.